Nagroda im. Jana Lenicy
Nagroda im. Jana Lenicy została ustanowiona przez muzeum po jego śmierci w 2001 roku dla upamiętnienia tego wybitnego artysty urodzonego w Poznaniu i związanego z poznańskim muzeum narodowym wieloletnimi, serdecznymi więzami. Tutaj przechowywane jest archiwum dokumentujące życie i twórczość artysty, tutaj gromadzona jest pozostała po nim artystyczna spuścizna.
Jan Lenica należał do grona najwybitniejszych współczesnych polskich artystów, był jednym z twórców i najważniejszych przedstawicieli „polskiej szkoły plakatu”.
Nagroda przyznawana jest wybitnym grafikom z całego świata, o ukształtowanej w pełni osobowości artystycznej, reprezentującym podobną postawę, jaka cechowała Lenicę, czyli wykraczającym poza wąsko rozumiane ramy zawodu grafika użytkowego. Plakat i inne formy graficzne nabierają cech wypowiedzi indywidualnej, służą twórczemu, w pełni autonomicznemu wyrażaniu stosunku autora do otaczającego świata.
Wyróżnieni przez Muzeum artyści charakteryzują się pod tym względem szczególnymi osiągnięciami.
Nagrodę im. Jana Lenicy po raz pierwszy przyznano w 2002 roku. Laureatem pierwszej edycji został Michel Bouvet z Francji.
Regulamin:
- Nagroda im. Jana Lenicy przyznawana jest wybitnym twórcom w dziedzinie sztuki plakatu, jej intencją jest chęć wyróżnienia wyraźnie już ukształtowanej osobowości artystycznej, podkreślenie znaczenia całego dotychczasowego dorobku nagrodzonego twórcy dla sztuki plakatowej.
- Jury pod przewodnictwem Dyrektora Muzeum Narodowego w Poznaniu stanowią pracownicy Galerii Plakatu i Designu .
- Nagrodę stanowi wystawa indywidualna prac laureata w gmachu Muzeum Narodowego w Poznaniu.
- Ogłoszenie kolejnego laureata Nagrody odbywa się podczas uroczystego otwarcia wystawy prac poprzednio nagrodzonego artysty.
Jan Lenica
Urodził się 4 stycznia 1928 r. w Poznaniu. Lata okupacji spędził wraz z rodzicami i siostrą w Mielcu i Krakowie. W 1945 r. powrócił do Poznania. Uczył się gry na fortepianie w Średniej Szkole Muzycznej (do 1947), a następnie studiował architekturę na Politechnice Warszawskiej, gdzie w 1952 r. otrzymał dyplom inżyniera architekta. W 1945 r. rozpoczął regularną współpracę z tygodnikiem satyrycznym „Szpilki” i innymi czasopismami jako rysownik. W 1948 r. ukazały się jego pierwsze teksty krytyczne na temat grafiki, plakatu i karykatury. W 1950 r. został redaktorem graficznym „Szpilek” i na prośbę zaprzyjaźnionego dramaturga zaprojektował swój pierwszy plakat. W latach 1952–1954 był asystentem Henryka Tomaszewskiego w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych.
W 1957 r. wraz z Walerianem Borowczykiem zrealizował swój pierwszy film animowany. W 1963 r. osiedlił się w Paryżu. W 1974 r. wygłosił cykl wykładów na temat plakatu na Uniwersytecie Harvarda w Cambridge. Od 1979 r. kierował katedrą filmu animowanego na uniwersytecie w Kassel. W 1986 r. przeniósł się do Berlina, gdzie prowadził zajęcia z plakatu i grafiki w Hochschule der Künste jako profesor mianowany do 1993 r., a następnie, po przejściu na emeryturę, do połowy 1994 r. jako profesor gościnny.
Uprawiał rysunek satyryczny, ilustrację książkową, grafikę warsztatową, wystawiennictwo, scenografię, plakat, film animowany. Nigdy nie uważał się za projektanta graficznego, ale za twórcę w pełni realizującego własną wizję artystyczną za pomocą różnorodnych środków z zakresu grafiki i filmu. Zmarł 5 października 2001 r. w Berlinie.
Najważniejsze nagrody w dziedzinie plakatu:
1961 – Grand Prix im. H. de Toulouse-Lautreca (ex aequo), II Międzynarodowa Wystawa Współczesnego Plakatu Filmowego, Wersal
1962 – I i III Nagroda oraz wyróżnienie, I Międzynarodowa Wystawa Plakatu Filmowego, Karlowe Wary
1966 – Złoty Medal, I Międzynarodowe Biennale Plakatu, Warszawa
1973 – Nagroda Specjalna, I Międzynarodowy Konkurs Plakatu Filmowego, Cannes
1980 – Nagroda miasta Essen za działalność w dziedzinie plakatu
1993 – Wyróżnienie Specjalne, konkurs „Grand Prix de l’affiche culturelle”, Paryż
1997 – III Nagroda, 6. Międzynarodowe Biennale Plakatu Teatralnego, Rzeszów
1999 – Grand Prix, 16. Biennale Plakatu Polskiego, Katowice
Zgodnie z wolą Jana Lenicy, Muzeum Narodowe w Poznaniu, związane przez wiele lat serdecznymi więzami z artystą, przechowuje i uzupełnia jego archiwum, na które składają się zarówno prace, jak i różnego rodzaju dokumenty z jego życia.
Laureat 2020 – Kenya Hara
Urodzony w 1958 roku w prefekturze Okayama w Japonii. Kenya Hara to jeden z najbardziej uznanych projektantów japońskich. Kształcił się nie tylko w zakresie projektowania graficznego i edytorskiego, ale też designu i semiologii. Obecnie mieszka i pracuje w Tokio. Od 1983 roku związany z Nippon Design Center, w ramach którego prowadzi duże studio projektowe Hara Design Institute. Kenya Hara reprezentuję postawę holistyczną w projektowaniu, które jest dla niego sposobem wyrażania filozofii japońskiego designu w różnych jego odsłonach. Przywiązuje ogromną wagę do tradycji kulturowej swojego kraju, którą umiejętnie transponuje na nowoczesny język plakatu i wiele innych dziedzin projektowania.
Laureat 2016 – Michel Quarez
Urodzony w 1938 roku w Damaszku, Syria. Jeden z najbardziej „rozmalowanych” współczesnych plakacistów francuskich. Studia artystyczne w dwóch francuskich szkołach w Bardeaux i Paryżu uzupełnił rocznym stażem w pracowni profesora Henryka Tomaszewskiego na Wydziale Grafiki warszawskiej ASP w 1961 roku. Plakatem zajął się w latach 80. XX, w okresie radykalnych zmian w środowisku grafików francuskich, jednak nie związał się z żadnym popularnym wówczas zespołowym atelier. Od lat mieszka i pracuje w podparyskim Saint-Denis, gdzie powstają jego malarskie plakatowe kompozycje, w których gest i kolor zdają się ignorować krawędzie papieru. Projektuje plakaty rozmaitych formatów, od niewielkich po wielkoformatowe, posługując się tradycyjnym malarskich warsztatem. W swoich pracach podejmuje często ważkie tematy społeczne tj. prawa obywatelskie, walka z AIDS, problemy lokalnych społeczności, które transponuje na graficzny język plakatu.
Laureat 2013 – Uwe Loesch
W gronie najwybitniejszych światowych twórców plakatu, osobowość artystyczna Uwe Loescha jest całkowicie niezależna w formułowaniu przesłania i zaskakująca niekonwencjonalnością rozwiązań. Artysta łącząc typografię z fotografią, słowo z obrazem, tworzy wyraziste komunikaty wizualne, które cechuje przejrzystość i wstrzemięźliwość rozwiązań graficznych, jak i autorska niezależność wyrażania idei. We współczesnej historii projektowania graficznego Uwe Loesch zajmuje pozycję uprzywilejowaną – artysty filozofa i niezależnego myśliciela.
Laureat 2009 – Ralph Schraivogel
W znaczący sposób wpłynął na kształt plakatu nie tylko w Szwajcarii, ale i na świecie. Należy do nowego pokolenia projektantów, którzy kwestionują założenia „stylu szwajcarskiego”, opartego na racjonalności, czytelności i funkcjonalizmie. Schraivogel nie jest jedynym artystą, który przyczynił się do odnowy plakatu szwajcarskiego, jednak oryginalność jego osobowości sprawia, iż niewątpliwie należy dziś do grona wyróżniających się twórców plakatu na świecie.
Laureat 2006 – Alain Le Quernec
Plakaty Le Querneca, nie pozbawione krytycznego dystansu i humoru, cechuje wielowarstwowość przekazywanych treści. Poruszana w nich problematyka często ma wymiar uniwersalny i ponadczasowy. Zestaw wykorzystywanych przez artystę rozwiązań graficznych ulega ciągłej ewolucji: począwszy od rysunku i gestu malarskiego dominującego w początkowej fazie twórczości, poprzez czystą i przetworzoną fotografię, po najnowsze rozwiązania graficzne oparte na formie i kolorze.
Laureat 2004 – Gunter Rambow
Główną domeną twórczości Rambowa jest plakat społeczny i teatralny. W początkowej fazie twórczości autor posługiwał się głównie czystą bądź przetworzoną fotografią czarno-białą i kolorową. W późniejszym okresie dominują kompozycje czysto graficzne, o palecie barwnej zredukowanej do dwóch, trzech kolorów, oraz duży format plakatów.
Laureat 2002 – Michel Bouvet
Bouvet zajmuje się projektowaniem plakatów, znaków graficznych, opracowywaniem pełnej identyfikacji wizualnej instytucji i wydarzeń kulturalnych. Projektowanie plakatu podporządkowuje nadrzędnej roli odbiorcy. Posługuje się wyobrażeniami zrozumiałymi dla każdej generacji, omija wszelkie mody i nowości, szuka prostego, uniwersalnego języka, będącego rodzajem wyważonego kompromisu.
