JERZY RYSZARD ZIELIŃSKI „JURRY”, Patrzę i widzę, 1968

Jerzy Ryszard Zieliński „Jurry” (1943–1980)
Patrzę i widzę, 1968

olej na płótnie, 147 × 208 cm

W roku 1965 Jerzy Ryszard Zieliński zwany Jurrym i Jan Dobkowski, czyli Dobson, utworzyli grupę NEO-NEO-NEO. Odcisnęła ona głęboki ślad w polskiej sztuce przełomu lat 60. i 70. XX wieku, choć działała zaledwie kilka lat. Młodzi artyści jeszcze podczas studiów na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych programowo występowali przeciwko ugruntowanej w polskim malarstwie tradycji realistycznej i postimpresjonistycznej, w której byli kształceni. Tworzyli wspólne akcje plenerowe z użyciem swoich prac, pisali też teksty, które miały pełnić funkcję komentarzy do sytuacji w nie tylko sztuce. Przeważnie ich autorem był Zieliński. Obaj czerpali z zasobu środków nowej figuracji, sięgali do języka form charakterystycznych dla pop-artu i wcześnie wypracowali własny, na pierwszy rzut oka rozpoznawalny styl. W wypadku Jurrego dominantą tego stylu była płaska, plakatowo traktowana plama barwna oraz sprowadzenie tematu kompozycji do wyrazistego w formie znaku. Cechowała go liryka i subtelna ironia.
Patrzę i widzę to duży obraz, którego całą powierzchnię zajmuje schematycznie przedstawiona górna część twarzy. Ograniczona do pięciu barw paleta, brak modelowania i wyeliminowanie szczegółów, a także sposób ujęcia cieni przypominają druk offsetowy albo malowanie za pomocą szablonu. Zabieg taki sprawia, że najważniejszym elementem twarzy stają się podkreślone kolorem oczy.
Zarówno za sprawą formy, jak i motywu oczu Patrzę i widzę kojarzy się dzisiaj z konwencją japońskiego anime. Dla artysty motyw ten miał jednak znaczenie symbolu uwagi skierowanej na otaczający świat. Można uznać, że obraz ten jest wręcz malarskim manifestem postawy artystycznej Jurrego, który twierdził, że tylko szeroko otwarte oczy pozwalają „postrzegać odcienie i paradoksy świata”.

tekst: Ewa Hornowska

I Look and I See, 1968
oil on canvas, 147 × 208 cm

In 1965, Jerzy Ryszard Zieliński a.k.a. Jurry and Jan Dobkowski a.k.a. Dobson, established the group NEO-NEO-NEO. It left a deep mark on Polish art at the turn of the 1970s, although it was active for a mere few years. While still students at the Warsaw Academy of Fine Arts, the young artists deliberately went against the well-established Realist and Post-Impressionist tradition in Polish painting, in which they had been trained. They designed collaborative open-air actions using their works, and also wrote texts that were intended to act as commentaries on the situation, not only in art. Zieliński was the author of most of these statements. Both artists drew on the resources of new figuration, reached for the language of forms characteristic of pop-art and early on developed their uniquely recognisable style. In Jurry’s case, the dominant feature of his style was the flat, poster-like treatment of colour and the reduction of the subject of the composition to a sign with an expressive form. It was lyrical and underpinned by subtle irony.
I Look and I See is a large painting, its entire surface occupied by a schematic upper part of a face. The palette, limited to five colours, the lack of modelling and elimination of detail, as well as the way the shadows are framed, are reminiscent of offset printing or stencil painting. Highlighted with colour, the eyes become the major element of the face.
Thanks to the form and the motif of the eyes, today I Look and I See brings to mind the convention of Japanese anime. However, the artist saw the motif as symbolic of the attention focused on the surrounding reality. The painting may actually be seen as a painterly manifesto of Jurry’s artistic stand; the artist believed that only wide-open eyes help notice „the world’s shades and paradoxes”.