WACŁAW SZYMANOWSKI, Pochód na Wawel, 1907-1911

Wacław Szymanowski (1859–1930)
Pochód Na Wawel, 1907–1911

gips, 118 × 550 × 113
dar Kazimierza Hąci, 1921
nr inw. MNP P 915 a-c, P 916, P 917, P 1119

Pochód na Wawel, monumentalna kompozycja stanowiąca syntezę historii Polski i „pomnik historii Zamku”, miał na trwałe związać się z dziedzińcem rezydencji wawelskiej, której dawną świetność planowano przywrócić po wycofaniu się wojsk austriackich. Powstały wówczas koncepcje zabudowy wzgórza wawelskiego (m.in. Akropolis Wyspiańskiego, później projekty Szukalskiego), lecz najbardziej konkretne – bo wykonane w modelach w skali 1:5 i 1:10 – projekty Szymanowskiego wywołały burzę polemik i nigdy nie zostały zrealizowane.
Prezentowana w Muzeum, niezachowana w całości, gipsowa wersja z lat 1907–1911 w skali 1:5 pierwotnie umieszczona była na zaprojektowanym przez artystę wysokim czteroarkadowym cokole (dla potrzeb jego wystawy monograficznej w Muzeum Wielkopolskim w 1920 r.). Niezrealizowana w zamierzonej skali kompozycja o długości 35 m, licząca 52 figury o wysokości 3,5 m, miała być „utrwalonym snem o wielkiej polskiej przeszłości”. Pochód królów i ich orszaków otwierała spowita woalem postać Losu (Fatum). Za nią kroczył ostatni rezydujący na Wawelu król Zygmunt III Waza w otoczeniu kleru z Piotrem Skargą i rycerzami spod Cecory, za nim Stefan Batory w towarzystwie hetmana Zamoyskiego i husarii. Następna grupa to Zygmunt August z Barbarą Radziwiłłówną, królowa Bona z dworem i Zygmunt Stary z grupą humanistów polskich. Ostatnia grupa obejmowała Władysława Jagiełłę z Jadwigą i rycerzami spod Grunwaldu, Kazimierza Wielkiego ze statutem i pierwszego króla na Wawelu Bolesława Śmiałego, dalej ukazany został św. Stanisław z pastorałem, a za nim grupa modlącego się ludu.
Pochód został pomyślany jako przedstawienie historii konfliktów władzy świeckiej i duchownej lub też – za Królem-Duchem Słowackiego – konfrontacji mocy boskiej i ludzkiej. Jego forma rzeźbiarska jest zróżnicowana pomimo założenia jednostajnego ruchu, który leży u podstaw tej realizacji. Powtórzenia brył o dużych płaszczyznach czy wyraźnie górujących elementów (skrzydła husarii), a przede wszystkim wyodrębnienie zróżnicowanych grup, nadają całości nierówny rytm. Pochód zawdzięcza inspirację Rodinowskiej kompozycji Mieszczanie z Calais.

tekst: Dorota Suchocka

  AUDIODESKRYPCJA
  dla osób z dysfunkcją wzroku

Informacje o dziele w Polskim Języku Migowym?
Ściągnij aplikację Muzea w PJM!

March on Wawel Hill, 1907–1911
plaster, 118 × 550 × 113
gift of Kazimierz Hącia, 1921

March on Wawel Hill, a monumental composition being a synthesis of Poland’s history and “a monument of the history of the Wawel Castle,” was meant to be permanently tied with the yard of the Wawel residence, whose grandeur was to be restored after the withdrawal of Austrian troops. Designs of the hill’s development were made (e.g. Acropolis by Wyspiański, later Szukalski’s plans) but the most workable ones, models in 1:5 and 1:10 by Szymanowski, provoked tempestuous discussions and were never implemented.
The incomplete plaster sculpted version from the years 1907–1911 in the scale 1:5 presented in the Museum, initially stood on a high four-arched base designed by the artist (for his monograph exhibition held in the Muzeum Wielkopolskie in 1920). It never made in the intended scale, the composition which is 35 metres long and contains 52 figures 3–5 metres in height, was to be “a tangible dream of the great Polish past.” The parade of monarchs and their entourages is led by the veiled figure of Fate (Fatum), followed by the last monarch who resided on Wawel Hill, King Sigmund III Vasa, surrounded by clergymen along with Piotr Skarga and knights fighting at Cecora. He precedes King Stefan Batory accompanied by Hetman Zamoyski and hussars. The following group is Sigmund Augustus and Barbara Radziwiłłówna, Queen Bona with her court and Sigmund the Elder with a group of Polish humanists. The last group consisted of Vladislaus Jagiełło and Jadwiga with knights from Grunwald, Casimir the Great with a statute and the first monarch on Wawel Hill, Boleslaus the Brave. These are followed by St. Stanislaus with a crosier and behind him a group of praying faithful.
The parade was meant as a representation of the history of conflict of secular and religious authority or, following Słowacki’s poem Król-Duch, a confrontation of divine and human powers. Its form is diversified in spite of the uniform motion on which the sculptural group is based. Repetitions of forms with large planes or overtly dominant elements (the wings of the hussars), and first of all the singling out of diverse groups, give an uneven rhythm to the entire sculpture. The parade was inspired by Rodin’s composition The Burghers of Calais.