Muzeum Poznania, do 2022 roku działające pod nazwą Muzeum Historii Miasta Poznania, od 1954 roku mieści się w Ratuszu – dawnej siedzibie władz miejskich.
Początki istnienia tej budowli datowane są na pierwsze lata XIV wieku. Pierwotnie był to niewielki, jednopiętrowy budynek, do którego w końcu XV wieku dobudowano jedną kondygnację. W połowie XVI wieku władze miejskie powierzyły jego przebudowę włoskiemu architektowi Janowi Baptyście Quadro z Lugano. On to w latach 1550-60 przeobraził skromny gotycki ratusz w okazałą, reprezentacyjną siedzibę władz miejskich. Gmach powiększony został wówczas w kierunku zachodnim i podwyższony o kolejne, drugie piętro. Budynek uzyskał jednolitą renesansową bryłę zewnętrzną i nowy układ wnętrz z okazałą Salą Renesansową, słynną z pięknej dekoracji stiukowej zdobiącej sklepienie.
W następnych wiekach zniszczeniom i przebudowom ulegała kilkakrotnie wieża Ratusza.
W latach 1781-1784 staraniem Komisji Dobrego Porządku cały budynek został poddany renowacji; wzniesiono wówczas nowy, klasycystyczny hełm wieży.
Kolejną gruntowną konserwację przeszedł ratusz w latach 1910-1913. Ta pruska restauracja uratowała budynek przed kompletną ruiną. W 1945 roku w wyniku działań wojennych runęła wieża i spalone zostało drugie piętro budynku. Obecny wygląd Ratusz zawdzięcza pracom konserwatorskim, które zakończono w grudniu 2000 roku.
Zwarta, zwieńczona attyką, renesansowa bryła Ratusza wznosi się na rzucie prostokąta. Reprezentacyjna fasada wschodnia otwiera się ku rynkowi trójkondygnacyjną loggią, ponad którą górują trzy wieloboczne wieżyczki. W środkowej mieści się mechanizm zegarowy z koziołkami o XVI-wiecznej tradycji. Nad łukami arkad loggii przedstawiono wyobrażenia cnót i geniuszy oraz łacińskie inskrypcje odnoszące się do wymiaru sprawiedliwości. W pasie attyki widoczny jest poczet królów polskich z dynastii Jagiellonów. W ślepych arkadach bocznych loggii znajdują się przedstawienia królów z dynastii Piastów.
Ekspozycja Ratusza – Muzeum Poznania, rozmieszczona zarówno w piwnicach, jak i na parterze oraz w salach na I i II piętrze Ratusza, pokazywać ma dzieje miasta od X wieku do współczesności oraz historię Ratusza. Do najcenniejszych eksponatów należy złocony i emaliowany pastorał z Limoges z XIII wieku, zegar stołowy z herbem Poznania wykonany w 1575 roku przez poznańskiego zegarmistrza Jana Stalla na zlecenie ówczesnych władz miejskich i szklanicę cechu szewców z 1651 roku. Zbiory muzeum nieustannie powiększają się o kolejne obiekty, które przyjmowane są w ramach darowizn i pozyskiwane dzięki zakupom. Wspólnym mianownikiem ich wszystkich jest rzecz jasna Poznań: historia miasta i jego mieszkańców. Ze względu specyfikę tych obiektów podzielone one zostały na kolekcje:

• Kolekcja widoków i planów miast
• Kolekcja fotografii osób
• Kolekcja dokumentów i pamiątek historycznych
• Kolekcja rzemiosła i przedmiotów codziennego użytku
• Kolekcja miejscowej przedsiębiorczości
• Kolekcja sztuki
• Kolekcja aparatów i sprzętów do fotografowania
• Kolekcja wielkopolskich Bractw Strzeleckich
• Kolekcja fotografii reporterskiej Jerzego Unierzyskiego.

Dzięki tak zróżnicowanym i licznym zbiorom Ratusz – Muzeum Poznania organizuje wystawy czasowe, które swoją tematyką obejmują wszystkie obszary życia miasta. Wśród popularnych cyklów wystawienniczych wymienić należy m.in. „Ulice i zaułki dawnego Poznania” oraz „Poznańskie rody i rodziny”. Pracownicy poszerzają i udostępniają wiedzę zarówno o historii miasta, jak i Ratusza oraz samego muzeum, czego przykładem są różnego rodzaju publikacje wydawane przez Muzeum Narodowe w Poznaniu, ale również poza nim.
Ratusz – Muzeum Poznania działa również na Facebooku. Zapraszamy na stronę: https://www.facebook.com/RatuszMuzeumPoznania