Po przeszło dwudziestu latach w 2023 roku wznowiono archeologiczne badania Wzgórza Przemysła. Pomimo kilku, wieloletnich kampanii wykopaliskowych na terenie Zamku Królewskiego w Poznaniu do dziś stan rozpoznania tego niezwykle ważnego dla historii Polski obiektu, należy uznać za niewystarczający.

Prace badawcze w 2023 i 2024 roku koncentrowały się głównie wokół zadania „Modernizacja Pracowni Konserwacji Zabytów w Muzeum Sztuk Użytkowych w Poznaniu”, gdzie przebadano wnętrze pracowni mieszczącej się w piwnicach budynku, jak również teren przyległy do jego południowej i zachodniej ściany. W trakcie prac odkryto relikty kuchni królewskiej, którą datować możemy na XIV bądź XV wiek. Obiekt ten nie ma sobie równych na terenie ziem polskich i najprawdopodobniej jest najstarszą strukturą murowaną o tym przeznaczeniu. Dotychczas za najstarszą, rozpoznaną kuchnię królewską, uchodziła pochodząca z XVI stulecia kuchnia na Zamku Królewskim na Wawelu.

Niezwykłe odkrycia

W roku bieżącym przebadano łącznie ponad 90 m² terenu przylegającego od strony południowej i zachodniej bezpośrednio do dawnej kuchni królewskiej – obecnie budynku administracyjnego Muzeum Sztuk Użytkowych w Zamku Królewskim w Poznaniu. Wykopy osiągały głębokość 6 metrów. W trakcie badań natrafiono na szereg niezwykle ciekawych, intrygujących i wyjątkowych zabytków.

Na pierwszy plan z pewnością wysuwa się kafel piecowy przedstawiający mękę św. Stanisława, patrona Polski. Okaz ten nie ma swojego odpowiednika na terenie kraju, a datować go możemy na XV wiek. Zabytek ten znajdował się w warstwie razem z pięcioma egzemplarzami półgrosza króla Władysława II Jagiełły, bitego w schyłku rządów tego władcy. Do tego zestawu dodać należy również wiele innych kafli pochodzących z wieku XV wieku, mających jednak swoje analogie. Osobną grupą znalezisk, bardzo szeroko reprezentowanych wśród tegorocznych znalezisk, są militaria pochodzące z różnych okresów funkcjonowania zamku: bełty kuszy, fragment włóczni, kamienna kula użyta w trakcie potopu szwedzkiego. Na szczególną uwagę zasługują jednak w pełni zachowane XIV-XV-wieczne ostrogi z kółkiem gwiaździstym – tak zachowane egzemplarze trafiają się niezwykle rzadko.

Od 29 października wszystkie te zabytki można zobaczyć w Sali Przemysła w ramach pokazu artefaktów z terenu Zamku Królewskiego w Poznaniu. Ekspozycja zakończy się 1 grudnia br. 

^{Artefakty z wykopalisk w Muzeum Sztuk Użytkowych w Zamku Królewskim w Poznaniu, fot. MNP.}