JÓZEF SIMMLER, Pożegnanie Wacława z Marią, 1849

Józef Simmler (1823–1868)
Pożegnanie Wacława z Marią, 1849

olej na płótnie, 91 × 76
dar córki artysty, Jadwigi Spiessowej, 1930
nr inw. MNP Mp 456

Józef Simmler znany jest jako autor wizerunków silnie tkwiących w tradycji mieszczańskiego portretu początku XIX w. Największą jednak sławę przyniosły mu obrazy historyczne i religijne – rozbudowane kompozycje oparte na doskonałym warsztacie akademickim, wypracowanym w czasie studiów w Dreźnie i Monachium. Doświadczenia te, połączone z paryskimi studiami, pozwoliły mu na stworzenie sztuki, która godziła obowiązki posłannictwa narodowego z tendencjami aktualnymi w malarstwie europejskim.
Artystę inspirowały wątki zaczerpnięte z literatury romantycznej, szczególnie ukazujące tragizm losów bohatera uwikłanego w historię własnego społeczeństwa. Wybierał więc momenty dramatyczne, znane dzięki towarzyszącej im legendzie lub anegdocie. Do takich tematów należy m.in. Śmierć Barbary Radziwiłłówny oraz Pożegnanie Wacława z Marią. Ten ostatni nawiązywał do tragicznej historii pierwszego małżeństwa Szczęsnego Potockiego i Gertrudy Komorowskiej, porwanej na rozkaz oburzonego mezaliansem teścia i ostatecznie z jego inspiracji utopionej. Temat obrazu został oparty na romantycznym poemacie Antoniego Malczewskiego Maria, sztandarowym dziele ukraińskiej szkoły poezji, wydanym w ciągu 30 lat od swego powstania w aż czterech ilustrowanych edycjach. Scena znana również z rysunków oraz zmienionej kompozycyjnie późniejszej wersji obrazu Simmlera, ujęta w konwencji malarstwa salonowego, przedstawia moment rozstania przed wyruszeniem Wacława na wojnę. Wybór motywu, a także sposób obrazowania, to nawiązanie do wzorów klasycystycznych oraz tematyki antycznej przywołanej przez obraz Gavina Hamiltona Rozstanie Hektora z Andromachą. Teatralne gesty postaci, będące z jednej strony odbiciem świata czynu i męskiego działania, z drugiej – kobiecego świata uczuć, narzucają widzowi emocjonalną interpretację obrazu tym bardziej, że nadciągające burzowe chmury zwiastują tragiczne losy bohaterów.

tekst: Dorota Suchocka

Wacław Farewell to Maria, 1849
oil on canvas, 91 × 76
gift of the artist’s daughter, Jadwiga Spiessowa, 1930

Józef Simmler is famous for his portraits that are ingrained in the tradition of burgher portraiture of the early 19th c. However, he is the most acclaimed for his historical and religious paintings, elaborate compositions rooted in superb academic workmanship developed during his studies in Dresden and Munich. This academic experience as well as his studies in Paris led to the creation of art which reconciled the duty of fostering national spirit with the current tendencies in European painting. The artist was inspired by themes raised by the literature of Romanticism, in particular those showing the tragic life of a hero entangled in the history of his own society. He therefore chose dramatic moments, known from legend or anecdotes. Such themes include e.g. The Death of Barbara Radziwiłłówna and Wacław Farewell to Maria. The latter painting was reference to the tragic history of the first marriage of Szczęsny Potocki and Gertruda Komorowska, abducted by order of her father-in-law who was enraged by the mismarriage and who was ultimately responsible for her drowning. The theme was based on Antoni Malczewski’s Romantic epic Maria, the highest achievement of the Ukrainian school of poetry, published within the first 30 years of being written in as many as four illustrated editions. The scene is also known from Simmler’s drawings and from a later version of this painting, with a changed composition in the convention of salon art. It represents the moment before Wacław leaves for battle. The choice of the motif as well as the manner of its depiction are reference to the Classicist patterns and antique themes of Gavin Hamilton’s painting The Farewell of Hector and Andromache. The theatrical gestures of the figures, on the one hand a reflection of the world of action and manly conduct, on the other hand a representation of a woman’s world of emotions, impose an emotional interpretation of the painting on the viewer, especially that the emerging stormy clouds foreshadow the tragic fate of the protagonists.