ZYGMUNT WALISZEWSKI, Uczta renesansowa, 1933

Zygmunt Waliszewski (1897–1936)
Uczta u Benvenuta Celliniego, tzw. renesansowa, 1933

olej na płótnie, 67 × 90 cm
nr inw. MNP Mp 126

Ekspresyjna, pełna humoru i fantazji sztuka Waliszewskiego, na której kształcie tak mocno zaważyły jej początki w Tbilisi (ros. Tyflis), gdzie artysta mieszkał, i bliskość ze środowiskiem rosyjskich futurystów, należy do najświetniejszych zjawisk artystycznych swego czasu. Niebagatelne znaczenie miało też zetknięcie z wielką sztuką europejską w muzeach Paryża: mówiono, iż artysta obejrzał wszystkie kolekcje malarskie tego miasta.
Tytuł obrazu, łączący wyobrażoną tu ucztę z bujną osobowością renesansowego rzeźbiarza Benvenuta Celliniego, stawia go zarazem w kontekście wielkich przedstawień tego tematu. Z biografii Waliszewskiego wiadomo, iż fascynowała go, wielokrotnie oglądana w Luwrze, Uczta w Kanie Veronesego, jednak i innych inspiracji malarstwem europejskim było w jego sztuce wiele, Waliszewski bowiem uczynił grę z tradycją malarską jednym ze składników swej sztuki i przekształcał wybrane wątki z właściwą sobie swobodą i rozmachem, ale też z dystansem, czasami ironią wobec wzorca.
Gobelinowa powierzchnia obrazu została gęsto utkana bujnymi w rysunku formami. Jego kompozycję charakteryzuje płaszczyznowość, podkreślona żartobliwym umieszczeniem na głowie jednego z biesiadników pływającego w tle łabędzia, oraz dekoracyjność ogarniająca płótno od brzegu do brzegu. Drobny zabieg obrysowania wyrazistym profilem dwóch postaci siedzących na skrajach i zwróconych ku centrum wprowadza subtelną hierarchię w tym malarskim panneau i wyróżnia postać siedzącego pośrodku Celliniego. To on, artysta, jest tu w centrum zdarzeń, choć obok wyobrażony został król Francji, Franciszek I, dla którego Cellini pracował w Paryżu. Ta malarska opowieść i wynikający z niej morał o wysokim przeznaczeniu artysty jest tylko osnową dla rzeczy najważniejszej, a jest nią gra spontanicznie określonych form i czystych barw o wyszukanym splocie błękitu, seledynowych zieleni, odcieni fioletów i różów wybrzmiewających na powierzchni płótna niczym harmonijna muzyka. Działanie to całkowicie suwerenne – niezależne od historycznego tematu czy odnajdywanych związków z minioną sztuką.

tekst: Maria Gołąb

Feast at Benvenuto Cellini’s, so-called Renaissance, 1933
oil on canvas, 67 × 90

Waliszewski’s expressive art, full of humour and imagination, strongly influenced by its beginnings in Tbilisi (Russian Tyflis), where the artist lived, and impacted by Russian Futurists, is one of the pre-eminent art phenomena of the period. Contacts with great European art in the museums of Paris undoubtedly had an impact on his work, too. The artist was said to have seen all the painting collections in the city.
The title of the painting, linking the feast with the colourful personality of the Renaissance sculptor Benvenuto Cellini, puts it in the context of the great handlings of this theme. Waliszewski’s biography tells us that he was fascinated by Veronese’s Feast in Cana, as he would observe it on numerous occasions in the Louvre, but his art displays many other inspirations by European painting. Waliszewski treated the game with the painting tradition as one of the staples of his art and refurbished selected motifs with his typical liberty and momentum, but also with a distance and even irony with respect to the original.
The tapestry-like surface of the painting was woven thickly with lush drawn forms. The composition is divided into planes and highlighted with a jocular placement of a swimming swan in the background on the head of one of the feasting characters; there is also decorativeness visible throughout. A small trick of clearly outlining two figures sitting on the edges and turned towards the centre introduces a subtle hierarchy of this painterly panneau and helps highlight the central figure of Cellini. It is he, the artist, that is the focus of attention here, even if next to him we see Francois I of France, for whom Cellini worked within Paris. The story told in the painting and the resultant moral about the privileged status of the artist serves only as a pretext for the most significant thing, namely a game of spontaneously determined forms and pure colours of refined mixtures of blues, willow greens, purple and pink hues resounding on the surface like tuneful music. This is a completely autonomous action, irrespective of the historical theme or the ties with the art of the past.

tłum. Marcin Turski