Opis:

Józef Czajkowski (1872-1947) studiował w Akademii monachijskiej i paryskiej Académie Julian, w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie oraz w Akademii Rzemiosła Artystycznego w Wiedniu. Był zarówno malarzem, architektem, projektantem kilimów i dywanów oraz wykładowcą malarstwa i architektury wnętrz.

Opis obrazu:

Obraz ukazuje widok z okna artysty na ulicy Reformackiej 7, który obejmuje fragment plant z oddali i ogród klasztoru Reformatorów na pierwszym planie. Jest to zapis pierwszego śniegu, który przykrył szare ulice i bezlistne drzewa rozjaśniając krajobraz. Rytmiczne pnie plant przeciwstawione są nieładowi panującemu w przyklasztornym ogrodzie.

Z kamienicy krakowskiego okna artysty przy ulicy Reformackiej 7, widać było fragment ogrodu należącego do klasztoru Reformatorów. Tuż za ogrodem rozciągają się słynne krakowskie planty. Czajkowski stworzył co najmniej trzy obrazy przedstawiające ten widok w latach 1905-1906. Dwa z tych obrazów zostały zakupione do kolekcji rogalińskiej przez Edwarda Aleksandra, jednak jeden z nich zaginął.

Obraz „Pierwszy Śnieg”, który znajduje się obecnie w Galerii Obrazów w Rogalinie jest swobodnym rysunkiem pastelowym, powstałym być może pod wpływem chwili. Szarość późnej jesieni nagle zmienia się w jasną, czystą przestrzeń. Śnieg, przykrywając wszystko wokół, odkrywa inne oblicze, przywraca świeżość i rozjaśnia świat. Być może zainspirowany tą nagłą zmianą artysta postanowił uwiecznić widok zza okna. Kształty drzew, przebieg muru, swobodny nieład panujący w ogrodzie z pewnością były dobrze znane artyście, podobnie jak rozciągające się planty z pionami pni w tle.

Zestawienie nieuporządkowanego, swojskiego, prywatnego ogrodu i publicznego, surowego w wyrazie, rytmicznego parku publicznego można odnieść do wnętrza człowieka, który w swojej twierdzy, za murami, kryje prywatną część, nie zawsze uporządkowaną, choć zewnętrznie trzyma pozory i przestrzega przyjętych norm. Warunki zewnętrzne jednak oddziaływają na każdą sferę człowieka, zarówno prywatną, jak i tę zewnętrzną, co w obrazie ilustruje śnieg.

Józef Czajkowski do 1905 roku dużo malował. Po tym roku swoją uwagę skupił na architekturze, grafice, projektowaniu mebli i kilimów. Na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych prowadził katedrę architektury wnętrz. Uważał, że sztuki powinny się przenikać, te użytkowe i te piękne, a we wzornictwie powinno się korzystać ze sztuki ludowej. Ostatecznie Czajkowski zdobył uznanie bardziej dzięki projektowanym przez niego meblom i kilimom niż dzięki malarstwu. Jego nazwisko kojarzone jest także z malarką Olgą Boznańską, z którą był zaręczony. Jej obrazy także można odnaleźć w rogalińskiej galerii.
Tekst: Sylwia Korczak
Literatura:
Galeria Rogalińska Edwarda Raczyńskiego, oprac. M.Gołąb, A.Ławniczakowa, M.P.Michałowski, [katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu, listopad 1997-marzec 1998], Poznań 1997, poz. kat.70.