Opis:

Lucien Hector Monod (1867-1957) był francuskim malarzem i litografem. Swoją twórczość wywodził z nurtu symbolizmu. Malował w stylistyce Art Nouveau oraz XVIII-wiecznego rokoka francuskiego. Studiował w Académie Julian w Paryżu*. Jego dzieła charakteryzują się uchwyceniem wyjątkowej kolorystyki, szczególnie partii zacienionych, wielogodzinnych obserwacji natury i efektownej dekoracyjności przedstawień. Monod dostrzegał i uwieczniał wyjątkowość oraz poetyckość otaczającej go codzienności, której piękna już nie zauważano. Był artystą popularnym, w celach zarobkowych często podporządkowującym tematykę dzieł gustom ogółu***.

Opis obrazu:

Dzieło Luciena Monoda „Sen nocy letniej” ilustruje jedną ze scen XVI-wiecznego utworu najwybitniejszego angielskiego pisarza Williama Shakespeare’a „Przebudzenie Tytanii”. Zaklęta królowa elfów zaraz po przebudzeniu zakochuje się w pierwszej ujrzanej postaci – w przemienionym w osła członku aktorskiej trupy. Kobiecie towarzyszą jej wierni poddani, uskrzydlone postaci: Gorczyczka, Pajęczynka, Ciemka i Groszek. Malarz wykorzystał znany motyw literacki dla ukazania bezcelowości ludzkich zmagań z pisanym jednostce losem, przeznaczeniem.

Czy można złamać zasady i największe rozczarowanie miłosne oraz utratę ukochanej osoby przedstawić w formie komedii? Jak najbardziej. Pod warunkiem jednak, że napisze ją sam Shakespeare. Akcja „Snu nocy letniej” rozgrywa się podczas nocy świętojańskiej, w ateńskim lesie. Omawia pokrótce zawirowania miłosne trzech par. Jedną z nich są zakochani w sobie Hermia i Lizander, na ślub których nie chce zgodzić się ojciec dziewczyny, nie może bowiem złamać obietnicy danej już Demetriuszowi. Demetriusza z kolei kocha bez wzajemności Helena. Ostatnia para to król i niesforna królowa elfów – Oberon i Tytania. Sprawcą mającego nastąpić zamieszania jest niepozorny z wyglądu leśny duch – Puk.

Hermia i Lizander postanawiają uciec, aby pobrać się potajemnie. Zazdrosny Demetriusz podąża za nimi do lasu. Biegnie tam i Helena. W tym samym czasie przybywają goście na mający się odbyć za cztery dni ślub Tezeusza – księcia Aten i Hipolity. Wśród nich królewska para władców elfów. Okoliczna trupa teatralna przygotowuje z tej okazji weselne przedstawienie. Próby do niego odbywają się na leśnej polanie. Zazdrosny król elfów – Oberon namawia Tytanię, aby oddała mu na służbę młodego chłopca, którym się zajęła. Ta odmawia. Jednak Oberon obmyśla podstęp i wysyła Puka po magiczny sok kwiatu ugodzonego strzałą Amora. Osoba, której oczy zostaną nim skropione, zakocha się bez pamięci w pierwszym ujrzanym stworzeniu. Król chce w ten sposób przechytrzyć Tytanię i wymóc na niej oddanie mu młodzieńca. Oberon nakazuje także skropić oczy Demetriusza, aby ten odwzajemnił gorące uczucie Heleny. Oczywiście misterny plan zakłóca seria niefortunnych zdarzeń.

Lucien Hector Monod postanowił zobrazować w swym dziele jedynie fragment utworu – „Przebudzenie Tytanii”. Jeden z członków teatralnej trupy przygotowującej weselne przedstawienie zasypia pod krzewem. Puk nakłada mu oślą głowę i przemienia w zwierzę. Nieopodal, na polanie leży także pogrążona we śnie Tytania, królowa elfów. Oberon skropił jej oczy magicznym kwiatowym sokiem. Los sprawił, iż pierwszą istotą, którą zobaczyła po przebudzeniu kobieta, był Spodek – aktor amator, z zawodu tkacz z oślą głową. Tytania poddana działaniu magii zakochuje się w nim bez pamięci. A służące jej cztery elfy uwiecznione na płótnie spełniają wszystkie życzenia nowego wybranka serca.

Obraz Monoda, podobnie jak akcja utworu, staje się przykładem sztuki z pogranicza jawy i snu, świata fantastycznego i rzeczywistego, w którym ludzkie życie zdaje się podlegać ślepemu losowi i być jedynie igraszką w rękach mitologicznych stworzeń. Oba dzieła przełamują zasadę przewidywalności i sensowności ludzkich zmagań z przeznaczeniem.

Dla wielbicieli baletu, fragment „Snu nocy letniej” Shakespeare’a z „Przebudzeniem Tytanii”: Francesco Vantaggio w roli Spodka/osła, Eleonora Abbagnato jako Tytania i Emmanuel Thibault – leśny duszek Puk: https://www.youtube.com/watch?v=NYnigatQ_tA

Tekst: Agnieszka Wajroch
Literatura:
Galeria Rogalińska Edwarda Raczyńskiego, oprac. M.Gołąb, A.Ławniczakowa, M.P.Michałowski, [katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu, listopad 1997-marzec 1998], Poznań 1997, poz. kat.278.