Opis:

Jacques-Emile Blanche (1861-1942) pochodził z rodziny lekarskiej, jego rodzice oraz dziadkowie byli znanymi psychiatrami. W wieku 19 lat zdecydował, że zostanie malarzem i choć nie ukończył żadnej szkoły artystycznej to kształcił się u boku Henri Gervexa, który udzielał mu prywatnie wskazówek plastycznych. To on wprowadził go do kręgu takich twórców, jak: Degas, Rodin, Whistler i Besnard. Równolegle poruszał się w towarzystwie pisarzy Oscara Wilde’a czy Marcela Prousta. Z racji pochodzenia, obracał się w kręgach wykształconych warstw społecznych, które często portretował. Do jego ulubionych modelek należały Desirée Manfred, Lucie Esnault i Wanda Zielińska* (w swoim dorosłym życiu wyrosła na utalentowaną skrzypaczkę i wiolonczelistkę). Tę ostatnią malował w latach 1889-1896, czego efektem jest ok. 16 obrazów z jej wizerunkiem**, a wśród nich „Studium dziewczynki (w zielonej sukni)” z 1894 roku.

Opis obrazu:

Dziewczynka uwieczniona została w pozycji siedzącej do kolan, na których spoczywają jej dłonie, umieszczone jedna przed drugą. Układ rąk tworzy formę zamkniętą wpisującą się w kształt okręgu, mimo braku splecionych palców. Swą twarz kieruje w lewą stronę i zastyga w dystyngowanej pozie, zapatrzona w nieznany nam punkt. Na czoło opadają jej czarne, lokowane włosy, upięte w wysoki kok, które w połączeniu z ciemnym tłem obramowują jej bladą postać. Zarumienione policzki i czerwień pomadki ocieplają skórę piwno-okiego dziecka. Ich barwa przeciwstawiona jest chłodnemu odcieniowi zielonej sukienki z krótkimi, bufiastymi rękawami. Ich krańce oraz wykończenie trójkątnego dekoltu upiększa biały, koronkowy materiał, odpowiadający kolorowi dwurzędowych pereł zdobiących jej szyję. W partii biustu uformowany jest w marszczenia, z których tkanina spływa wąskimi pasami w kierunku dolnej części kompozycji.

Miękka, dziecinna buzia dziewczynki wyraźnie kontrastuje z dorosłym strojem, czyniąc z niej postać modnie ubranej młodej damy. Dodatkowo, zachowanie pewnej sztywności postury, staranne uczesanie i umalowanie wskazuje na cechy portretu dworskiego, który swój pełny rozwój osiągnął w XVII wieku. Jego reprezentacyjny charakter miał określać pozycję społeczną przedstawicieli wielkich rodów i ukazywać domniemanych następców. Obrazy te wykonywane były na zamówienie rodów królewskich, magnackich czy przedstawicieli bogatego mieszczaństwa, a od XIX wieku także zamożnej burżuazji.

W twórczości Blanche’a zauważalne są wyraźne wpływy angielskiego malarstwa portretowego XVIII wieku w wydaniu Joshua Reynoldsa czy Thomas’a Gainsborough’a. Cechują się one umiłowaniem światła i koloru. Inspiracją dla artysty była również szkoła wenecka, co w przypadku omawianej pracy widoczne jest w wykończeniu tła, z brązowawym, mglistym światłem, przeszywanym smugami złamanej szarości, żółcieni i zieleni. Podobne rozwiązanie odnaleźć możemy w dziele „Porwanie Prozerpiny” Tycjana z ok.1559-62 roku. Ostre kontrasty światłocieniowe wzmacniają nastrojowość pracy, która przenosi ten realistyczny portret w strefę magicznego idealizmu.

Tekst: Patrycja Plenzler
Literatura:
Galeria Rogalińska Edwarda Raczyńskiego, oprac. M.Gołąb, A.Ławniczakowa, M.P.Michałowski, [katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu, listopad 1997-marzec 1998], Poznań 1997, poz. kat.31
https://www.stairsainty.com/artist/jacques-emile-blanche/, data dostępu: 18.09.2020
https://en.indeauville.fr/biography-of-jacques-emile-blanche, data dostępu: 18.09.2020
*https://www.youtube.com/watch?v=609P9dTtjgY, Stair Sainty Artistic Insights – Episode 8: Jacques-Émile Blanche
**https://www.stairsainty.com/artwork/young-girl-white-hat-368/, data dostępu: 18.09.2020
**https://artsandculture.google.com/asset/portret-van-wanda-zielimska-bekend-als-pouponne-jacques-emile-blanche/TgELmXBlybeY1Q?hl=ml
**http://www.artnet.com/artists/jacques-emile-blanche/
**https://www.sothebys.com/en/buy/auction/2019/19th-century-european-paintings/jacques-emile-blanche-fille-a-la-robe-blanche