„Jacek Malczewski/Lech Majewski” – to projekt, realizowany z inicjatywy Muzeum Narodowego w Poznaniu, którego końcowym efektem będzie cykl 12 wideoartów – obrazów Jacka Malczewskiego „ożywionych” przez wybitnego polskiego reżysera Lecha Majewskiego. Będą one prezentowane w połowie 2024 roku w wyremontowanym gmachu w Poznaniu. Twórczość Malczewskiego, nieustająco badana przez specjalistów, otrzyma nową interpretację – z zastosowaniem technologii video.
Muzeum Narodowe w Poznaniu posiada jedną z największych kolekcji prac Jacka Malczewskiego, na które składa się kilkaset szkiców, rysunków, akwarel oraz 100 obrazów. Warto zaznaczyć, że wśród nich 48 najbardziej znanych płócien malarza jest własnością Fundacji im. Raczyńskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu. W większości są one na stałe eksponowane we wspaniałym, modernistycznym budynku Galerii przy pałacu w Rogalinie – Oddziale Muzeum Narodowego w Poznaniu. Obecnie, do zakończenia remontu w Poznaniu wszystkie prace Malczewskiego zakupione przez Raczyńskiego do Galerii można w niej oglądać. Dodajmy - pierwszy raz od 1939 roku.
Zapraszamy zatem do Rogalina. Znajdą tutaj Państwo ikoniczne, najbardziej znane dzieła Malczewskiego, w tym „Melancholię” (1890-94) i „Błędne Koło” (1895-97) - uznawane za manifesty młodopolskiego symbolizmu, ale też „Autoportret z hiacyntem” (1902), cykl „Zatrutych studni” (1905-06), „Śmierć Ellenai” (1907), „Thanatos” (1911), czy doskonały portret twórcy Galerii rogalińskiej Edwarda Aleksandra Raczyńskiego (1903) - w otoczeniu wielu innych płócien, namalowanych przez tego niezwykle przez niego cenionego malarza.
J. Malczewski, Błędne koło, 1895-97, nr. inw. MNP FR 56, Wł. Fundacji im. Raczyńskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu
Hrabia Edward Aleksander Raczyński, z inicjatywy którego w 1910 roku wzniesiono galerię dla publicznej prezentacji jego zbiorów, był nie tylko wytrawnym kolekcjonerem i znawcą sztuki, ale także wieloletnim Prezesem Krakowskiego Towarzystwa Sztuk Pięknych. Patronował on twórczości Malczewskiego, który w podpoznańskiej rezydencji Raczyńskich bywał częstym gościem. W październiku 1893 roku pisał do swojego przyjaciela i patrona Karola hr. Lanckorońskiego: „Od tygodnia a może i więcej bawię w Rogalinie (…) Pobyt tutaj bardzo miły dla mnie, bo pejzaż przypomina mnie strony rodzinne Królestwa, a swoboda zupełna. Maluję więc po całych dniach pejzaże (…)”[1]. Namalował wówczas „W tumanie” – jeden z pierwszych swoich obrazów symbolistycznych. Malczewski zamieszkiwał – podobnie jak inni malarze odwiedzający Raczyńskich – w południowym, gościnnym skrzydle pałacu, gdzie znajdował się pokój i pracownia malarza – wygodne pomieszczenia usytuowane w pobliżu gmachu Galerii. Dziś można je oglądać w ramach zwiedzania „Tajemniczych zakamarków pałacu”.
J. Malczewski, W tumanie, 1893-94, nr. inw. MNP FR 62, Wł. Fundacji im. Raczyńskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu
Muzeum Pałac w Rogalinie, skrzydło południowe, pokój i pracownia malarza [zwiedzanie w ramach „Tajemniczych zakamarków pałacu”]
W Rogalinie obrazy Malczewskiego eksponowane są nie tylko w przestrzeni galerii, ale również w pałacowych wnętrzach. W sypialni Róży hr. Raczyńskiej znajduje się portret jej wnuczki Elżbiety z Krasińskich Tyszkiewiczowej, pędzla Malczewskiego z 1892-1893 roku. Malarz przywiózł go ze sobą do Rogalina podczas wspominanej wyżej wizyty jesienią 1893 roku, gdy spędzał dnie w plenerze i malował „W tumanie”. Z kolei w sypialni Edwarda Aleksandra hr. Raczyńskiego nad kominkiem wisi portret jego synów z drugiego małżeństwa – Edwarda Bernarda i Rogera Adama – w wieku młodzieńczym, namalowany przez Malczewskiego w 1897 roku. Nieopodal, w pokoju majordomusa znajduje się portret Łukasza Szarzyńskiego, wieloletniego opiekuna rogalińskiego domu, który zaprzyjaźnił się z malarzem podczas jego licznych wizyt u hrabiów Raczyńskich w Rogalinie.
Muzeum Pałac w Rogalinie, Sypialnia Róży Raczyńskiej
J. Malczewski, Portret Elżbiety z Krasińskich Tyszkiewiczowej, 1892-93, nr inw. MNP FR 42, Wł. Fundacji im. Raczyńskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu
Muzeum Pałac w Rogalinie, Sypialnia Edwarda Aleksandra Raczyńskiego
J. Malczewski, Portret Rogera i Edwarda Raczyńskich, 1897, nr inw. MNP FR 43, Wł. Fundacji im. Raczyńskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu
Muzeum Pałac w Rogalinie, Pokój majordomusa
J. Malczewski, Portret Łukasza Szarzyńskiego, 1893, nr inw. MNP FR 332, Wł. Fundacji im. Raczyńskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu
[1] Listy Jacka Malczewskiego do Karola Lanckorońskiego, oprac. Mieczysław Paszkiewicz, „RHS”, t. XVIII, 1990, list nr XXXIV, s. 240.
