Walory krajobrazowe i zasoby przyrodnicze otoczenia Pałacu w Rogalinie
W XVIII wieku, doceniając piękno okolic Rogalina Kazimierz hr. Raczyński z dużym wyczuciem posadowił tutaj swoją imponującą rodową siedzibę. Niezwykle umiejętnie wkomponowano w istniejącą rzeźbę terenu, narzucone ówczesnymi, rezydencjonalnymi kanonami charakterystyczne, przetrwałe do dziś elementy - przeddziedziniec, dziedzińce gospodarczy i honorowy przed pałacem, a za nim ogród rokokowy (jeden z niewielu zachowanych w Polsce).
Okres powojenny niewiele zmienił w przestrzennym założeniu wsi, świadomie kształtowanym przez wiele pokoleń. Przetrwały proporcje i podział na funkcje jej poszczególnych elementów: pałacu – siedziby pańskiej, oddalonego od niego folwarku, owczarni, gorzelni, osiedli mieszkalnych, rozłogu pól, łąk, lasów, dawnego traktu do Poznania z XVIII-wieczną kolumną graniczną, układu komunikacyjnego z alejami obsadzonymi drzewami. W skali kraju to wyjątkowe zjawisko. Cywilizacyjna ingerencja mieszkających tu ludzi pewnie dla tego miała tak udany charakter, że tylko w minimalnym stopniu zmieniała zastany świat natury. Twórcy otaczającego pałac parku krajobrazowego (dawniej 300 ha, obecnie w gestii Muzeum 27 ha) o romantycznym, a później naturalistycznym charakterze, z samego założenia w bardzo dyskretny sposób kształtowali istniejącą przyrodę, pozwalając zachować jej „dziki” charakter. Na szczęście wszystkie pokolenia rodu Raczyńskich mieszkające w rogalińskim pałacu okazały się w praktyce wierne tej zasadzie.
Pod koniec XX w. te niemal nienaruszone, niezwykle cenne walory przyrodnicze i krajobrazowe, zdecydowano się chronić przez powołanie Rogalińskiego Parku Krajobrazowego oraz wytyczenie rozległych obszarów ochronnych w ramach europejskiego programu NATURA 2000, w tym specjalnego obszaru ochrony siedlisk „Rogalińska Dolina Warty” i obszaru ochrony ptaków „Ostoja Rogalińska”. Dodatkowo na wyznaczonych drzewach realizowany jest program ochrony leśnych zasobów genowych, mający na celu odbudowę pierwotnych lasów, najlepiej dostosowanych do regionalnych warunków glebowych i klimatycznych.
W ramach tych przedsięwzięć przedmiotem szczególnej troski są: krajobraz (obszar terasy nadzalewowej rozległej doliny rzeki Warty o stromych zboczach oraz obszar szerokiej, porośniętej łąkami terasy zalewowej ze starorzeczami i oczkami wodnymi), wspaniałe okazy dębu szypułkowego - Quercus robur (liczne ostańce - pozostałość dawnych lasów grądowych, który w 1992 r. było 1435 egzemplarzy o obwodach w pierśnicy od 200 do 915 cm), siedliska przyrodnicze (łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe; łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe; pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy; grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny; niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie, zmiennowilgotne łąki trzęślicowe; łąki selernicowe; starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne,; zalewane muliste brzegi rzek; ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe; ziołorośla górskie; ziołorośla nadrzeczne), owady (chrząszcze - pachnica dębowa, kozioróg dębosz, jelonek rogacz; ważki - trzepla zielona, zalotka większa; motyle paź królowej ), ryby (boleń, koza, piskorz), płazy (ropucha szara), gady (jaszczurka zwinka, żmija zygzakowata), ptaki (dzięcioł średni i zielony, bielik zwyczajny, orlik krzykliwy, kania ruda i czarna, zimorodek) ssaki ( nietoperze – nocek duży, mopek; bobry; wydry; dziki; sarny; jelenie) i wiele innych stworzeń.
Autor: Piotr Wilanowski
