Józef Rapacki (1871-1929) nauki pobierał w warszawskiej Klasie Rysunkowej u Wojciecha Gersona, następnie w latach 1887-1888 w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. W 1888-1889 kształcił się w prywatnej szkole Friedricha Fehra w Monachium. Po powrocie z podróży po Europie zamieszkał w Warszawie, następnie w Krakowie. Przez lata wystawiał swoje prace na polskich Salonach oraz wystawach zagranicznych. W swej twórczości zajmował się malarstwem pejzażowym, często pojawiającymi się w dziełach motywami były widoki wrzosowisk, rozlewisk, moczarów i piaszczystych pól.
Opis obrazu:
Artysta przeniósł na płótno wczesnowiosenny, polski pejzaż. Dolna krawędź obrazu otwiera widok na niemal bezkresne, zaorane pole. Sposób zakomponowania pierwszego planu sprawia wrażenie, jakby widok pochłaniał widzącego wychodząc poza ramy. W bruzdach dzielących zagony oraz w centrum obrazu widoczne są białe plamy, które można odczytać jako jeszcze ślady śniegu lub kałuże po roztopach. Wyraźną horyzontalną granicą jest ciemny pas lasu, nad którym góruje szarobłękitne niebo.
Dzieło oparte jest na kompozycji horyzontalnych pasów, które przełamane są ukazanymi na pierwszym planie wertykalnymi bruzdami w ziemi. Zagony schodzą się zgodnie z zasadami perspektywy zbieżnej do punktu zaznaczonego jasną, białą plamą. Horyzontalnym przedłużeniem pasów ziemi są umieszczone nad centralnym punktem ptaki, które, przyciągają wzrok widza. Obraz utrzymany jest w zgaszonej, chłodnej kolorystyce, paleta barw opiera się na brązach, ciemnych zieleniach i szarościach. Nadaje to pejzażowi specyficzną nastrojowość. Widok ujęty jest syntetycznie, podkreślając surowość wczesnowiosennego krajobrazu.
Rapacki uważany jest za kontynuatora stylu Chełmońskiego, co widoczne jest sposobie ujęcia „Zagonów” – z lekko podwyższonego punktu widzenia pejzażu. Dzieło porównuje się także do prac Maksymiliana Gierymskiego poprzez sposób ujmowania zjawisk świetlnych. Obraz „Marzec/Zagony” uznawany jest z jeden z piękniejszych obrazów artysty.
Tekst: Katarzyna Bartosiak
Literatura:
Galeria Rogalińska Edwarda Raczyńskiego, oprac. M.Gołąb, A.Ławniczakowa, M.P.Michałowski, [katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu, listopad 1997-marzec 1998], Poznań 1997, poz. kat.312.
