Jules Adler (1865-1952) studiował w paryskiej École des Arts Décoratifs, później Académie Julian. Malował m. in. pejzaże, a znany był przede wszystkim z realistycznych scen z życia robotników paryskich i hutników
z Creusot, a także rybaków i wieśniaków z Bretanii. Jego prace cechował reporterski niemal naturalizm
i fotograficzne kadry ukazujące trudy życia biedniejszych warstw społecznych. Był członkiem Société des Artistes Francis, członkiem jego Komitetu i Jury, Kawalerem Legii Honorowej oraz członkiem-założycielem Salonu Jesiennego.
Opis obrazu:
Obraz zdaje się być migawką fotograficzną przypadkowej sytuacji ulicznej. Matka tuląca dziecko do piersi, niemal biegnąc, równocześnie przytrzymuje spory tobołek. Drugi plan wypełnia bar pełen popijających trunki mężczyzn. Całość utrzymana jest w monochromatycznych, ciemnych barwach, jedynie czerwona sukienka dziecka wyróżnia się w kompozycji. Obraz „Matka” warto skonfrontować ze znajdującym się analogicznie,
po drugiej stronie przejścia do następnej Sali, obrazem „Wieczór po burzy” É.A. Wéry’ego.
Porównywane obrazy autorstwa dwóch różnych przedstawicieli „Czarnej Bandy” w Galerii rogalińskiej znajdują się w jednej sali, powieszono je nawet na tej samej ścianie. Obydwa przedstawiają postać matki trzymającej dziecko, jednak w ujęciu bardzo ze sobą kontrastującym. Płótna zostały wysoko ocenione przez krytyków
i wytypowane do retrospektywnej Wystawy Powszechnej w Paryżu w 1900 r.
Jules Adler był malarzem realistycznym. Poza przedstawieniami Bretanii, ukazywał reporterskie wręcz relacje z życia codziennego klasy robotniczej i migawki scen z francuskich ulic. Kompozycja obrazu zatytułowanego „Matka” przywołuje na myśl fotograficzny kadr. Wydaje się być przypadkowym ujęciem chwili z toczącej się
w przestrzeni miasta akcji. Tytułowa matka z dzieckiem na ręku i pokaźnym pakunkiem szybkim krokiem przemierza ulicę. Za nią, na drugim planie, stłoczeni w barze mężczyźni popijają absynt. Na płótnie dominuje brunatna, monochromatyczna kolorystyka. Na jej tle wyróżnia się jaśniejsza postać dziecka, jako tego, którego kurz, szarość i pęd miejskiego życia jeszcze nie zdominowały.
Autorowi „Wieczoru po burzy” największą sławę przyniosły naturalistyczne przedstawienia tematów bretońskich. Zamiłowanie to tematyki życia codziennego mieszkańców półwyspu zrodziło się w É.A. Wérym już podczas jednej z podróży do Bretanii w towarzystwie przyjaciela, fowisty Henriego Matisse’a.
Na prezentowanym dziś obrazie, na pierwszym planie ukazano matkę z dzieckiem na ręku. Płótno, podobnie
jak omawiana „Matka” Adlera, utrzymane jest w ciemnej kolorystyce. Uwagę zwraca wyróżniająca się, jasna twarz kobiety. Spogląda ona na swoje dziecko z przepełnionym niepokojem, zmęczeniem, a może i rezygnacją wyrazem twarzy. Jej melancholijne oblicze współgra z otaczającą ją scenerią: zachmurzone niebo, samotne, stłoczone w porcie łodzie porzucone przez rybaków, wracających już po niebezpiecznych i zapewne nieudanych połowach do domu. Być może matka z nowonarodzonym dzieckiem, gdy tylko ustała burza, wyszła sprawdzić czy i jej mężowi udało się powrócić.
Dwa obrazy, dwie kobiety, dwa światy. Z jednej strony uboga kobieta pracująca, w pośpiechu przemierzająca ulice zatłoczonego miasta, z drugiej – matka pogrążona w melancholii, rutynie, mieszkająca na skraju Bretanii, w biednej wiosce rybackiej nad oceanem. Kontrast dwóch różnych scenerii wzbudza refleksje nad stylem życia, jego miejskim tempem, walką z trudną codziennością i wszechogarniającą wszystko naturą, której sile
i zmienności całkowicie podporządkowali się mieszkańcy rybackiej wioski, przyjmując narzucany przez nią porządek.
Tekst: Sylwia Korczak
Galeria Rogalińska Edwarda Raczyńskiego, oprac. M.Gołąb, A.Ławniczakowa, M.P.Michałowski, [katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu, listopad 1997-marzec 1998], Poznań 1997, poz. kat.1.
