Władysław Podkowiński (1886-1895) w latach 1880-1885 pobierał nauki w warszawskiej Klasie Rysunkowej u Wojciecha Gersona. Przez rok uczęszczał do cesarskiej Akademii w Petersburgu jako wolny słuchacz. W 1889 razem z Józefem Pankiewiczem wyjechał do Paryża. Tam ogromny wpływ na jego twórczość miała retrospektywna wystawa Claude Moneta, która zainspirowała go do recepcji impresjonizmu. Warszawska wystawa, na której w 1890 roku razem z Pankiewiczem zaprezentował swoje paryskie dzieła, pomimo krytyki zadecydowała o wprowadzeniu impresjonizmu do polskiej sztuki. W dwóch kolejnych latach podczas plenerów w Mokrej Wsi i Chrzesnem artysta stworzył sztandarowe dla tego kierunku dzieła. Równolegle malował obrazy symboliczne, z których najbardziej znany „Szał” uznany został przez artystów młodszej generacji za manifest nowej sztuki*.
Wyjazdy do majątków Mokra wieś i Chrzesnem owocowały wieloma pracami artysty. Drugi z nich przyniósł serię obrazów plenerowych, jednym z nich jest „Mokra wieś”. Pejzaż jest jednym z najpopularniejszych dzieł artysty. W impresjonistycznym ujęciu ukazuje sielski krajobraz polskiej wsi. Wybrana pora dnia – zachód słońca, pozwala na zaprezentowanie bogatej gamy zjawisk świetlnych, podkreśla również romantyczny wymiar krajobrazu.
Opis obrazu:
Obraz „Mokra Wieś” został namalowany podczas drugiego pleneru artysty w tytułowej miejscowości. Ukazuje on widok na staw o zachodzie słońca , zajmujący niemal całe pole obrazowe. Tafla wody malowana jest jasną, srebrzystą paletą barw. Odbija się w niej drugi, odległy brzeg stawu. Na pierwszym planie umieszczona została postać chłopca brodzącego w wodzie. Jego ruch podkreślają roztaczające się wokół niego kręgi, które zaznaczają również ślady po uderzeniach patykiem trzymanym w dłoni. Chłopiec odziany jest skromnie – w białą koszulę i podwinięte spodnie. Drugi plan, ukazujący przeciwległy brzeg stawu zbudowany jest z poziomych pasów. Najbliższa wody jest pokryta soczyście zieloną trawą łąka, na której pasą się śnieżnobiałe gęsi. Przy wodzie, w centrum, widoczny jest zarys kolejnej postaci – kobiety w spódnicy, która niknie w cieniu potężnego drzewa wyznaczającego pionową oś kompozycji . Po jego bokach rozciąga się zabudowa wiejskich chat , która ocieniona jest niższymi drzewami o bujnych koronach. Budynki o fioletowo-brązowej barwie są drewniane, pokryte strzechą. Padają na nie złote promienie zachodzącego słońca. Przy prawej krawędzi obrazowej znajduje się luka między gospodarstwami otwierająca widok na rozległe pole pokryte łanami zboża. Nad widokiem rozciąga się mleczno- błękitne niebo z odcieniami fioletu i różu, którego odbicie nadaje podobny koloryt wodzie.
Ukazanie ulotnej chwili, rozjaśnienie palety, uchwycenie zależności barwnych kształtowanych światłem i kolorystycznym sąsiedztwem, a także dywizjonistyczna technika wskazuje na oddziaływanie impresjonizmu na Podkowińskiego. Jednak ulotnemu kadrowi i impresji zjawisk świetlnych przydał on specyficzny nastrój, tworząc w ten sposób romantyczny widok sielskiej polskiej wsi. Ujęcie bawiącego się pod koniec dnia chłopca pokazuje moment wytchnienia po trudach codziennej pracy w polu.
Tekst: Katarzyna Bartosiak
Literatura:
Galeria Rogalińska Edwarda Raczyńskiego, oprac. M.Gołąb, A.Ławniczakowa, M.P.Michałowski, [katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu, listopad 1997-marzec 1998], Poznań 1997, poz. kat.301.
