Paul Helleu (1859-1927) malarz i grafik francuski, uczeń Gérôme’a w paryskiej École des Beaux-Arts. Wyniesione stamtąd akademickie wykształcenie artysta łączył z doświadczeniami swoich kolegów i przyjaciół, w tym C.Moneta, J.S.Sargenta, J.McNeill Whistlera, G.Boldiniego, J.J.Tissota, czy reprezentowanego w Galerii rogalińskiej J.-E.Blanche’a. Dzięki ich pomocy, a częściowo wpływowi stał się jednym z najbardziej cenionych portrecistów Belle Époque, a zarazem mistrzem graficznej techniki suchorytu. Jego ulubioną modelką była żona Alice Guérin, którą poznał w swojej pracowni w 1884 r. Znajomość z poetą, kolekcjonerem i znanym paryskim dandysem hrabią Robertem de Montesquiou wprowadziła Helleu do arystokratycznych i literackich salonów Paryża. Tam zaprzyjaźnił się z Marcelem Proustem, który sportretował go pod postacią malarza Elstira w swoim arcydziele „W poszukiwaniu straconego czasu”.
W końcu XIX w. Helleu zwrócił się ku studiom plenerowym, które zawiodły go do urokliwego i modnego normandzkiego kurortu i portu jachtowego w Deauville, również uwiecznionego w dziele Prousta. Odtąd miejscowość ta stała się częstym motywem obrazów Helleu, czy to w postaci widoków portu i toczącego się w nim życia, czy też portretowych ujęć żony na jednym z ich czterech jachtów.
Do takich prac należy obraz „Na regatach” z około 1900 r. Być może został on zakupiony przez Edwarda Aleksandra Raczyńskiego bezpośrednio od artysty. Wiemy bowiem, że twórca rogalińskiej Galerii pozował artyście do portretu, który razem z trzema rysunkowymi studiami kobiet jego autorstwa zaginęły w czasie wojny.
Zachowana praca to obraz olejny na płótnie o wymiarach 80 x 60,5 cm, który znajdziemy w pierwszej sali Galerii.
Opis obrazu:
W pełnym blasku słońca, na tle błękitnego nieba jawi się nam młoda, wysmukła kobieta o złoto-rudawych włosach, które pozwalają rozpoznać w niej żonę malarza. Ubrana jest w długą białą suknię o silnie podkreślonej talii, długich rękawach i wysokiej stójce. Jej elegancką postać dookreśla biały kapelusz z granatową kokardą i biała parasolka, którą opiera o prawe ramię. Zapatrzona w dal stoi na granatowej przekątniowo ujętej podstawie, będącej fragmentem burty jachtu z drewnianą listwą odbojową. Profilowo ujętą sylwetkę Alice widzimy od dołu i z profilu, a jej odwróconą od nas głowę w trzech czwartych od tyłu. Przed modelką z prawej strony pola obrazowego rozpięta jest gala flagowa zawieszona skośnie pod dwoma sztagami, czyli linami podtrzymującymi maszt od dziobu. Flagi międzynarodowego kodu sygnałowego wskazują na moment zakończenia regat, być może zorganizowanych w ramach II Letnich Igrzysk Olimpijskich w Paryżu w 1900 roku, kiedy żeglarstwo stało się oficjalną dyscypliną olimpijską.
Podpatrzona scena tworzy przemyślaną kompozycję złożoną z szeregu dopełniających się i równoważących trójkątów. W największy z nich wpisana jest główna bohaterka z galą flagową, w mniejsze jej sylwetkowa postać i tworzące ją fragmenty, dalej wycinki widzianej od dołu parasolki, czy wpisany w narożnik obrazu trójkąt burty. Towarzyszy temu przemyślana kolorystyka bazująca na bieli, błękicie, granacie, żółci, piaskowym beżu i czerwieni, czyli barwach odwiecznie kojarzonych z latem, morzem, plażami i sportowym żeglarstwem. Jak ważna ta kolorystyka była dla malarza świadczy nie tylko odejście od uświęconego ceremoniałem układu flag, ale też włączenie do nich cywilnej bandery Wielkiej Brytanii, która nie powinna się tutaj pojawić.
Migawkowe, ciekawie skadrowane ujęcie tej sceny, jasna paleta, ale też dywizjonistyczna technika polegająca na korzystaniu z czystych plam barwnych, kształtowanych słońcem i kolorystycznym sąsiedztwem wskazują na asymilację impresjonistycznych osiągnięć wypracowanych przez starszych kolegów Paula Helleu.
Tekst: Ewa Leszczyńska
Literatura:
Galeria Rogalińska Edwarda Raczyńskiego, oprac. M.Gołąb, A.Ławniczakowa, M.P.Michałowski, [katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu, listopad 1997-marzec 1998], Poznań 1997, poz. kat.142.
