Michał Wywiórski (1861-1926) ukończył Politechnikę ryską, następnie studiował w Akademii monachijskiej w pracowniach Karla Rauppa, Nicolaosa Gysisa oraz Józefa Brandta i Alfreda Wierusza-Kowalskiego. Przez lata wielokrotnie wystawiał swoje prace zarówno w Polsce, jak i za granicą. W swojej twórczości zajmował się przede wszystkim malarstwem pejzażowym. Był członkiem wielu zespołów malujących panoramy, współpracując m. in. z Julianem Fałatem, Wojciechem Kossakiem czy Janem Stanisławskim. Wywiórski był jednym z wielu artystów, którzy odwiedzali gościnne progi Raczyńskich w Rogalinie. Przebywając tutaj w 1907r. namalował dwa obrazy ukazujące słynne rogalińskie dęby rosnące w parku krajobrazowym i na rozlewiskach nadwarciańskich. Są to prace z okresu aktywnej działalności Wywiórskiego w Poznaniu, uwieńczonej założeniem w stolicy Wielkopolski w 1909r. Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych i Stowarzyszenia Artystów w Poznaniu.
Opis obrazu:
W obrazie ukazującym trzy najstarsze dęby rogalińskie, artysta pozostając wierny szczegółom, dążył do oddania gry światła przebijającego się przez plątaninę konarów i oświetlającego liście, które mienią się feerią jesiennych barw. Zbliża to ten obraz, wychodzący z założeń malarstwa realistycznego do impresjonizmu, z którym Wywiórski mógł się zetknąć w czasie swoich studiów monachijskich.
Obraz „Stare dęby w parku w Rogalinie” ukazuje widok na trzy siedmiuset letnie dęby – Lecha, Czecha i Rusa we wczesnojesiennej scenerii. Kompozycja tworzona jest według biegnącej z lewego dolnego rogu przekątnej, na której usytuowane są tytułowe drzewa. Na pierwszym planie widoczny jest monumentalny pień dębu o imieniu Rus. Jego rozłożyste gałęzie sięgają prawej krawędzi pola obrazowego. Drobiazgowo oddana faktura kory podkreśla wiek potężnego drzewa. Wzdłuż dębów biegnie ścieżka, na której artysta umieścił kobietę niosącą chrust. Jej postać kontrastuje z potęgą dębu. Obraz tworzą kolejne plany, na których ukazane są pojedyncze, już mniej wyraźne kolejno historyczne dęby: Czech i Lech, oraz skąpane w świetle słonecznym dwie brzozy, przy prawej krawędzi obrazu, których obecność nadaje pejzażowi głębię.
Artysta na płótnie podkreśla zjawiska świetlne. Przestrzeń wokół dębów jest zacieniona ukazując ogromną powierzchnię ich koron, w świetle skąpane są przestrzenie poza ich zasięgiem. Pojedyncze promienie słoneczne przedzierają się przez ich liście tworząc rozjaśnione plamy na trawniku.
Pejzaż sprawia wrażenie pogodnego, sielskiego, pełnego spokoju krajobrazu. Poprzez zestawienie postaci kobiety z monumentalnym, starym dębem artysta ukazuje odwieczność i potęgę sił natury. Wiejska kobieta z chrustem na opał niesie za sobą symboliczne znaczenie zależności człowieka od przyrody.
Tekst: Katarzyna Bartosiak, Ewa Leszczyńska
Literatura:
Galeria Rogalińska Edwarda Raczyńskiego, oprac. M.Gołąb, A.Ławniczakowa, M.P.Michałowski, [katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu, listopad 1997-marzec 1998], Poznań 1997, poz. kat.477-479.
