Wojciech Weiss (1875-1950) urodził się w Rumunii, skąd w 1888 r. wraz z rodzicami przeprowadził się do Polski. Po ukończeniu krakowskiego gimnazjum rozpoczął naukę w Szkole Sztuk Pięknych. Liczne europejskie podróże pozwoliły na zapoznanie się artysty z ówczesnymi prądami artystycznymi, których recepcje odnaleźć można w jego twórczości. Mając zaledwie 23 lata zadebiutował na wystawie w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych po czym uznany został za obiecujący talent. Przez lata regularnie wystawiał swoje obrazy, zdobywając liczne nagrody. W jego twórczości można wyodrębnić różniące się stylistyką okresy. Pierwszy, określany jako ekspresjonistyczny, przesiąknięty symbolizmem, cechował się dziełami inspirowanymi twórczością Edwarda Muncha. Obrazy malowane ciemną paletą przepełnione były niepokojem i pesymizmem. Kolejny- okres biały, bierze swą nazwę od zajmujących artystę poszukiwań świetlnych. Dzieła tego okresu, malowane w jasnej kolorystce, pełne są radości życia,. Pod koniec życia skupia się wokół nurtu realizmu socjalistycznego, dostosowując się od ówczesnych realiów.
Opis obrazu:
Obraz „Tatry” jest jednym z pierwszych dzieł Weissa zakupionych przez Edwarda Aleksandra Raczyńskiego do jego kolekcji. Namalowany został podczas pleneru ze studentami w Bukowinie Tatrzańskiej i Poroninie. * Pochodzi z „białego” okresu twórczości artysty. Ukazuje monochromatyczny, zimowy górski pejzaż uwieczniony w słoneczny dzień. Kompozycja budowana jest poziomymi pasami, które niemal zlewają się ze sobą. Pierwszy plan zajmuje pokryta śniegiem równina. Z prawej strony obrazu widoczny jest utrzymany w brązach i szarościach klin roślinności przecinający białą połać śniegu. Przełamują go dwa pionowe elementy - dwa wysokie drzewa, które podkreślają monumentalność górskich szczytów. Głębia pierwszego planu uzyskana jest podłużnymi poziomymi pasami roślinności. Drugi plan zajmuje panorama gór. Horyzontalne ujęcie budowane kolejnymi wysokościami grzbietów sprawia wrażenie ich przestrzenności i nadaje głębi. Pasma budowane są różnymi odcieniami bieli, szarości i różu. Nad szczytami rozciąga się niebo. Bezpośrednio nad nimi, na błękitnym tle widoczne są chmury sprawiające wrażenia przemieszczania się. Górną krawędź obrazu zamyka białe pasmo.
Dzieło w pełni odzwierciedla dążenie do ukazania zjawisk świetnych, które zajmowały Weissa w tym okresie. Jasna kolorystyka powoduje wrażenie rozświetlenia pejzażu, nadając mu lekkości. Szczególnie skupia się on na ukazaniu załamań promieni słonecznych na nieregularnej powierzchni pasm górskich. Dzięki mocno zawężonej palecie barwnej dzieło stanowi studium koloru. Jednolita na pierwszy rzut oka płaszczyzna płótna jest tak naprawdę kompozycją złożoną z wielu przenikających się odcieni. Harmonia obrazu skłania do kontemplacji widoku, który działa uspokajająco.
Tekst: Katarzyna Bartosiak
Literatura:
Galeria Rogalińska Edwarda Raczyńskiego, oprac. M.Gołąb, A.Ławniczakowa, M.P.Michałowski, [katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu, listopad 1997-marzec 1998], Poznań 1997, poz. kat.422.
