Władysław Podkowiński (1866-1895) w latach 1880-1885 pobierał nauki w warszawskiej Klasie Rysunkowej u Wojciecha Gersona. Przez rok uczęszczał do cesarskiej Akademii w Petersburgu jako wolny słuchacz. W 1889 razem z Józefem Pankiewiczem wyjechał do Paryża. Tam ogromny wpływ na jego twórczość miała retrospektywna wystawa Claude Moneta, która zainspirowała go do recepcji impresjonizmu. Warszawska wystawa, na której w 1890 roku razem z Pankiewiczem zaprezentował swoje paryskie dzieła, pomimo krytyki zadecydowała o wprowadzeniu impresjonizmu do polskiej sztuki. W dwóch kolejnych latach podczas plenerów w Mokrej Wsi i Chrzesnem artysta stworzył sztandarowe dla tego kierunku dzieła. Równolegle malował obrazy symboliczne, z których najbardziej znany „Szał” uznany został przez artystów młodszej generacji za manifest nowej sztuki*.
Opis obrazu:
Podkowiński zbudował kompozycję wzdłuż dwóch przecinających się skosów. Jeden prowadzony od lewego dolnego narożnika przez roślinność, dalej postać kobiety poprzez jej wyciągnięte ramię oraz drugoplanową postać mężczyzny. Drugi wytyczony jest jasną ścieżką. Przedstawiona scena wydaje się być jakby przypadkowym kadrem, nagle zatrzymaną chwilą. Brak hierarchicznego porządku w przestrzeni podkreśla tę pozorną przypadkowość. Zarówno przedstawiona na pierwszym planie kobieta jak i towarzysząca jej w głębi para traktowane są równorzędnie z wypełniającą większą część płótna plamą zieleni i kwiatów. Postacie ukazane są jako neutralne, nie nawiązują kontaktu wzrokowego z widzem, wtapiają się w ukazaną przestrzeń.
Podkowiński w zależności od sposobu komponowania obrazu różnicował także rodzaj oraz sposób nakładania farby. "W ogrodzie" użył jakby suchej farby, tworzącej szorstką i jednorodną materię na płótnie, która wizualnie ujednolica zróżnicowane struktury przedmiotów świata przedstawionego. Tak powstała powierzchnia sprawia wrażenie współgrania wszystkich elementów ukazanych na płótnie. "W tej właśnie autonomizacji jednego z elementów rzeczywistości obrazowej widzimy największe zbliżenie się Podkowińskiego do "nowoczesności" niesionej przez impresjonistyczne malarstwo."*
Tekst: Katarzyna Bartosiak
Literatura:
Galeria Rogalińska Edwarda Raczyńskiego, oprac. M.Gołąb, A.Ławniczakowa, M.P.Michałowski, [katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu, listopad 1997-marzec 1998], Poznań 1997, poz. kat.300.
