Włodzimierz Przerwa-Tetmajer (1862-1923) naukę pobierał u J. Siedleckiego, następnie w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod okiem W.Łuszczkiewicza, F. Cynka i L.Loeffera. Kształcił się również w Akademii wiedeńskiej i monachijskiej oraz w paryskiej Académie Colarossi. W latach 1889-1895 uczęszczał do pracowni Jana Matejki. Przez lata regularnie wystawiał swoje prace zarówno w kraju, jak i za granicą. W 1895 przeprowadził się do Bronowic, gdzie osiadł na stałe. Poza twórczością malarską zajmował się scenografią, krytyką artystyczną czy i poezją. Był przyrodnim bratem Kazimierza Przerwy-Tetmajera.*
Opis obrazu:
Obraz ukazuje dziejącą się w porze południowej scenę żniw. Podzielony jest jakby na dwie części – horyzontalną – od lewej krawędzi pola obrazowego i wertykalną – od prawej. Łączy je wyraziście oddana postać siedzącej na kocu dziewczynki odzianej w krwisto czerwonej sukience i tego samego koloru czepku, chroniącym przed ostrymi promieniami słońca. Usytuowana jest plecami do widza, jakby obserwując dziejącą się pracę. Lewa część pola obrazowego ukazuje ścięte już zboże, wśród którego poruszają się kobiety. Odziane są w chłopskie stroje utrzymane w barwach bieli, różu i czerwieni. Zastosowana tu perspektywa powietrzna sprawia, iż kolejne plany stają się coraz mnie wyraźne, podobnie jak blednące kolory. Przy lewej krawędzi, przed kobietami znajduje się opróżniony dzban, leżący na intensywnie czerwonej chuście. Postacie ukazane są w kolejnych, poziomych pasach, na przekątnej biegnącej od lewej, górnej krawędzi obrazu. Najbliżej widza znajduje się kobieta o krzepkiej posturze. Jej twarz jest okrągła, rumiana. W jej prawej dłoni trzyma sierp, którym docina łany zboża. Za nią widoczna jest schylająca się postać, za którą stoi mała dziewczynka. Na ostatnim planie znajdują się rozmyte zarysy trzech kobiet. Natomiast prawa strona dzieła pozostaje wyraźna niezależnie od oddalenia widoku. Na pierwszym planie miedzy kłosami zboża przebijają się charakterystyczne dla polskiego krajobrazu polne kwiaty – chabry i maki. Ściana pionowych łanów, poprzez wertykalny charakter, odcina się od lewej części dzieła. Przy niej, w oddali, widać idącą w stronę pracujących kobietę. Jej postać ukazana jest wyraźnie, na ręce ma zawieszony koszyk, możliwe, iż niesie w nim posiłek. Widok prawej części obrazu zamyka zarys wsi z widoczną wieżą kościoła i zabudowaniami.
W dziele widać wpływy impresjonizmu. Artysta używa jasnej palety barwnej, ukazując uchwyconą scenę w mocnym południowym świetle. Sposób przedstawienia zboża sprawia, iż daje ono wrażenie nieskończonej połaci, jakby morza. W tej niemal monochromatycznej przestrzeni wyróżniają się stroje kobiet. Najmocniejszym akcentem kolorystycznym jest postać dziewczynki siedzącej na pierwszym planie. Zaskakujący jest podział obrazu. Dalszy plan lewej strony dzieła ukazany jest mniej wyraźnie niż prawej. Być może przez ten zabieg artysta chciał podkreślić dynamikę pracy w polu. Niebo w tej partii wydaje się być jakby zasnute pyłem ze zbieranego zboża. Możliwe, iż artysta oddaje tym sposobem zjawisko atmosferyczne. Oddalone postacie jawią się jako miraż, poprzez rozedrgane cząstki gorącego, południowego powietrza wydają się być jakby za mgłą. Uchwycony moment ukazuje pracę kobiet na polu , brak tam postaci męskich. Może to symbolizować połączenie z naturą i metaforyczne nawiązanie do kobiety dającej życie- tak jak ziemi dającej plony. Stąd obecność dziewczynek w polu, która mówi też o wspólnej pracy wszystkich pokoleń. Tetmajer poprzez takie przedstawienie uszlachetnia pracę na roli, nadając jej ponadczasowe, symboliczne znaczenie.
Tekst: Katarzyna Bartosiak
Literatura:
Galeria Rogalińska Edwarda Raczyńskiego, oprac. M.Gołąb, A.Ławniczakowa, M.P.Michałowski, [katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu, listopad 1997-marzec 1998], Poznań 1997, poz. kat.402.
