STANISŁAW KUBICKI, Mojżesz przed krzewem gorejącym, 1933-1944

Stanisław Kubicki (1889–1942)
Mojżesz przed krzewem gorejącym, 1933–1934

olej na płótnie, 201 × 145
depozyt Wielkopolskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych
nr inw. Dep ZW 36

Stanisław Kubicki – malarz, grafik, poeta i teoretyk sztuki, artysta aktywny w środowiskach Poznania i Berlina, należał do tzw. drugiej generacji ekspresjonistów określających wraz z konstruktywistami oblicze awangardy artystycznej w tej części Europy po I wojnie światowej. W 1917 r. podjął współpracę z Jerzym Hulewiczem, redaktorem i wydawcą poznańskiego „Zdroju”, w 1918 r. współorganizował tu Bunt. Jako jeden z najbardziej radykalnych członków ugrupowania pośredniczył także w istotnych dla tego środowiska kontaktach z ekspresjonistami niemieckimi. Od początku lat 20. XX w. związany z Berlinem, sytuował się w nurcie lewicowej awangardy dystansującym się wobec związania sztuki i ideologii mimo deklaracji o konieczności zaangażowania artysty w budowę lepszego świata. Kubicki wyznawał głęboko metafizyczną koncepcję sztuki o symbolicznym charakterze – „[jej] podwaliną (…) jest religijność (…) Religijność jako droga do Boga” – deklarował.
Mojżesz przed krzewem gorejącym jest wśród obrazów artysty dziełem o wyjątkowym znaczeniu. Sam temat, niosący narracje związane ze starotestamentową historią o spotkaniu żydowskiego proroka z Bogiem objawionym w krzewie gorejącym (kiedy po raz pierwszy został wyjawiony nakaz wyprowadzenia narodu żydowskiego z Egiptu), jest także opowieścią o znaczeniu uniwersalnym. Postać Mojżesza ze wzniesionymi ramionami, wpisana w emanujące światłem tło o krystalicznej, abstrakcyjnej strukturze i fluorescencyjnych barwach, to nieomal ideograficzny znak modlitwy. Jej żarliwość podkreśla symbolika barw – gorąca żółcień, czerwień, a także zawsze kojarzony ze sferą duchowości błękit – i dynamika kompozycji, tak bardzo wyróżniająca obraz spośród innych dzieł artysty. Po jego ukończeniu, w obliczu narastającego w Niemczech faszyzmu, artysta programowo zaniechał twórczości. Zaangażowanie Kubickiego od początków twórczości w sprawy wolności artystycznej i wolności w ogóle dopełniło się w latach II wojny światowej udziałem w polskim ruchu oporu i śmiercią na warszawskim Pawiaku.

tekst: Maria Gołąb

Moses at a Burning Bush, 1933–1934
oil on canvas, 201 × 145
deposit of the Society for the Promotion of Fine Arts of Wielkopolska

Stanisław Kubicki – painter, printmaker, poet and art theoretician, an artist active in Poznań and Berlin, was a member of the so-called second generation Expressionists that together with Constructivists made up the artistic avant-garde in this part of Europe following WWI. In 1917 he started collaboration with Jerzy Hulewicz, an editor and publisher of Poznań Zdrój, in 1918 he co-founded the Bunt group. As one of the most radical members of the above group, he was an intermediary in the important contacts of Poznań circles with German Expressionists. From the early 1920s connected with Berlin, he belonged to the leftist avant-garde which distanced themselves from the idea of combining art and ideology in spite of declarations about the artist’s necessary involvements in the construction of a better world. Kubicki espoused a profoundly metaphysical idea of art of a symbolic nature. As he declared, “It rests on (…) religiosity. (…) Religiosity is a way to God.”
Among the artist’s paintings Moses at a Burning Bush is a work of exceptional significance. The theme itself, relating narrations connected with the Old Testament history with meeting of a Jewish prophet with God revealed in a burning bush (when the first order of leaving Egypt was given to the Jewish nation), is also a story of a universal meaning. The figure of Moses with the arms raised upwards, inscribed in the background whose light has a crystal and abstract structure and fluorescent hues, is a nearly ideographic sign of prayer. Its fervency it stressed by the symbolism of the colours used – a warm yellow, red, and the blue, forever associated with the spiritual – and the dynamic composition so much different from that of the artist’s other works. After its completion, in the face of mounting Fascism in Germany, the artist deliberately discontinued painting.
Kubicki was from the start involved in the promotion of the freedom of the artist and freedom in general. No wonder during World War II he took part in the clandestine Polish resistance movement and was executed by the Nazis in the Pawiak prison in Warsaw.

tłum. Marcin Turski

Informacje o dziele w Polskim Języku Migowym?
Ściągnij aplikację Muzea w PJM!