WITOLD PRUSZKOWSKI, Przy studni, 1882

Witold Pruszkowski (1846–1896)
Przy studni, 1882

olej na płótnie, 188 × 138
nr inw. MNP Mp 66

Artysta dzieciństwo spędził na Ukrainie (pod Odessą), a lata młodzieńcze w Paryżu, gdzie rozpoczął naukę malarstwa. Po studiach w akademii monachijskiej i krakowskiej na stałe osiadł w Krakowie. Witold Pruszkowski był jednym z malarzy pozostających pod wpływem literatury Juliusza Słowackiego; ich twórcze poszukiwania zainicjowały nowy kierunek w sztuce polskiej – symbolizm.
Od czasów krakowskich jego wyobraźnią zawładnęła tematyka ludowa, która znalazła wyraz m.in. we wczesnych pracach Kiedy ranne wstają zorze, Sielanka, Rusałki. Jednak dopiero decyzja o zamieszkaniu na wsi pozwoliła artyście dostrzec w wiejskim życiu nutę poezji, odkryć inny świat: świat ludowych wierzeń i podań. W 1882 r. Pruszkowski kupił grunt w podkrakowskim Mnikowie (zainicjował tym samym popularną wśród artystów tendencję, której nadano później miano chłopomanii) i wybudował dom z obszerną pracownią. Artysta zaprzyjaźnił się z wiejskimi sąsiadami, a także zmienił styl życia – ubierał się z chłopska: nosił buty z cholewami, kozacką burkę i barankową czapkę (co utrwaliły dwa istniejące autoportrety). Okres mnikowski, który zaowocował licznymi dziełami o tematyce ludowej, wieloma portretami chłopskimi i studiami pejzażu, został zapoczątkowany poznańskim obrazem.
Kompozycja ta przedstawia popularny temat – zaloty przy studni malowali w tym czasie także inni malarze, m.in. Wojciech Gerson, jednak żaden z obrazów nie odznaczał się taką siłą wyrazu i trafnym oddaniem realiów życia podkrakowskiej wsi oraz psychologiczną głębią i prawdą bohaterów. Rozmowa pary przy studni odbywa się na tle wiejskiego krajobrazu z gąszczem bezlistnych drzew, spoza których widoczne jest zimowe, zachmurzone niebo. Operując dużymi bryłami i plamami barwnymi, artysta nadał przedstawieniu cechy monumentalności. To doskonałe pod względem malarskim dzieło poprzedziły zachowane do dziś studia rysunkowe.

tekst: Dorota Suchocka

At a Well, 1882
oil on canvas, 188 × 138

The artist spent his childhood in Ukraine (near Odessa), and his youth in Paris, where he began studying painting. After studying at the Munich and Kraków Academies, he settled down in Kraków.
Witold Pruszkowski was one of the painters heavily influenced by the literary texts of Juliusz Słowacki. Their creative pursuits ushered in Symbolism, a new current in Polish art.
Ever since his stay in Kraków he was intrigued by folk themes, reflected e.g. in his early works At the Break of Day, Idyll, Water Sprites. However, only after the artist decided to move to the countryside was he able to discover an element of poetry in rural life and to find a new world of folk beliefs and legends. In 1882 Pruszkowski bought a plot of land in Mnikowo near Kraków (thus originating the tendency of folk-mania, popular among artists) and had a house built with a spacious studio. The artist became friends with his country neighbours and changed his lifestyle: he wore peasants’ high boots, a Cossack coat and a sheepskin cap (visible in his two extant self-portraits). When in Mnikowo he painted numerous pictures on folk themes, portraits of peasants and landscape studies, the Poznań painting being the first of all of those works.
The composition represents a popular subject, as courtship at a well was at that time taken up by other painters, such as Wojciech Gerson. No other painting, however, was as powerfully expressive and depicted as faithfully the reality of a village near Kraków; none was as profound psychologically. The conversation of a couple at a well takes place with a rural background with a thicket of leafless trees, behind which there is an overcast winter sky. Applying big forms and colour patches, the artist painted an excellent picture. This fine painting was preceded by extant drawing studies.