WŁADYSŁAW PODKOWIŃSKI, Mokra Wieś, 1892

Władysław Podkowiński (1866–1895)
Mokra Wieś, 1892

olej na płótnie, 72 × 91
własność Fundacji im. Raczyńskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu
nr inw. MNP FR 97

Obraz Władysława Podkowińskiego Mokra Wieś, należący do dzieł tworzących kanon malarstwa polskiego końca XIX w., stanowi zarazem świadectwo specyfiki polskiej recepcji impresjonizmu. Z kierunkiem tym Podkowiński zetknął się w 1889 r. w Paryżu; wcześniej malował w konwencji naturalistycznej „sceny i typy miejskie”. Impresjonizm zamykał tę tradycję przez odejście od lokalnego koloru przedstawianego przedmiotu i iluzji głębi w kierunku barwy doznawanej, światła z nią związanego i teorii refleksu barwnego, a z inspiracji fotografią – wykorzystanie nowych możliwości w zakresie przestrzeni, kompozycji i kadrażu. Wskazał także kierunek ku nowemu traktowaniu dzieła sztuki, jako niezależnego od natury.
Po powrocie do kraju istotnym bodźcem dla Podkowińskiego, pragnącego rozwijać francuskie inspiracje, zwłaszcza zaś ważnego dla impresjonizmu doświadczenia „pleneru”, okazał się intensywny kontakt z przyrodą i wiejskim otoczeniem. Wakacje w latach 1891 i 1892 spędził w majątku malarza Juliana Maszyńskiego w Mokrej Wsi, w okolicach Radzymina. Malował gorączkowo z natury, rozstawiając sztalugi w ogrodzie, na skraju lasu, nad stawem, o różnych porach dnia, pracując niekiedy od rana do późnego wieczora, chwytając rozmaite warunki oświetlenia.
Obraz Mokra Wieś przedstawia spokojny na pozór pejzaż wiejski, z brodzącym przy brzegu stawu chłopcem na pierwszym planie. Swój osobliwy nastrój zawdzięcza temu, że – budowany bardziej barwą niż kształtem – jest też malarską próbą analizy stosunków świetlnych i barwnych. Podkowiński stworzył na płótnie wibrującą, rozedrganą materię, nakładając farbę krótkimi uderzeniami pędzla, przestrzeń zaś zbudował z poziomych pasm, sprawiając, że umyka poza ramy obrazu, a jednocześnie poprzez „spłaszczenie” odnosi się do jego powierzchni. Obraz nie jest już notacją wrażenia, łączy je z kontemplacją i wspomnieniem, otwiera na poczucie związku między człowiekiem i przyrodą, wiodące ku malarstwu symbolizmu.

tekst: Dorota Suchocka

AUDIODESKRYPCJA
dla osób z dysfunkcją wzroku

The Village of Mokra Wieś, 1892
oil on canvas, 72 × 91
property of the Raczyński Family Foundation at the National Museum in Poznań

Władysław Podkowiński’s painting The Village of Mokra Wieś, a work from the canon of Polish painting of the late 19th c., is at the same time proof of the uniqueness of the Polish reception of Impressionism. Podkowiński had first-hand experience of the movement in 1889 in Paris. Earlier he had painted “urban scenes and types” in a Naturalist convention. Impressionism put an end to this tradition, departing from the local colour of the object and illusion of depth and moving towards the experienced colour, its attendant light, and the theory of colourful reflections. Inspired by photography, it probed new avenues of space, composition and framing. He also set the direction for a novel treatment of an art work as being independent from nature.
On coming back to his homeland Podkowiński, who wanted to develop his French inspirations, in particular open air painting that was significant for Impressionism, liked to have personal contact with nature and the rural environment. He spent his holidays of 1891 and 1892 in the painter Julian Maszyński’s estate in Mokra Wieś near Radzymin. There he painted feverishly from reality, installing his easel in the garden, at the edge of a forest, or over a pond. He worked at different times of the day, from dawn to dusk, using various light conditions.
The Village of Mokra Wieś represents a seemingly serene rural landscape, with a boy wading in the water at the edge of a pond in the foreground. It owes its unique mood to the fact that, constructed more with colour than shape, it attempts to analyse the relations between light and colour in painting. Podkowiński painted on canvas a vibrant and quivering matter, applying paint with short brush strokes, and constructed space out of horizontal strips, making it transcend the frame of the painting and refer better to its surface through being “flattened.” The picture is no longer merely a record of an impression; it combines it with contemplation and memory and opens it up to a sense of unity between man and nature which leads to Symbolism.