STANISŁAW WYSPIAŃSKI, Matka Boska z Dzieciątkiem, 1896

Stanisław Wyspiański (1869–1907)
Matka Boska z Dzieciątkiem, 1896

projekt polichromii dla kościoła Franciszkanów w Krakowie
pastel na papierze naklejonym na karton, 484 × 97 cm
nr inw. MNP Mp 1991

Stanisław Wyspiański był jednym z najbardziej oryginalnych, wszechstronnie utalentowanych artystów epoki modernizmu. Z łatwością wypowiadał się w wielu dziedzinach sztuk plastycznych, a także jako poeta i dramaturg. Oprócz malarstwa uprawiał pastel i rysunek. Zajmował się również polichromią kościelną i witrażem – nie tylko projektował, ale także często przygotowywał ich dokumentacje i rekonstrukcje.
Matka Boska z Dzieciątkiem jest fragmentem projektu polichromii kościoła Franciszkanów w Krakowie, przeznaczonym do umieszczenia na południowej ścianie prezbiterium, wyobrażającym Marię Apokaliptyczną – Królową Niebios. Madonna z Dzieciątkiem ukazana jest na tle bujnych, rysujących się na ciemnogranatowym tle, nadnaturalnej wielkości kwiatów dalii – symbolu Słońca i Światła. Głowy postaci, osłonięte jakby wielką chustą przybierającą niżej formę brązowo-liliowego płaszcza, otacza gwieździsta aureola. Przedstawienie odnosi się do słów Apokalipsy św. Jana: „I ukazał się znak wielki na niebie: Niewiasta obleczona w słońce, a księżyc pod jej nogami, a na głowie jej korona z gwiazd dwunaści”. Górną partię postaci Marii wraz z Dzieciątkiem otacza płomienna koncha, wokół niej unosi się pierścień dwunastu gwiazd, tworzący świetlną glorię. Powyżej dwie dziewczęce postaci trzymają nad głową Marii koronę sugerującą płomienistym kształtem przedstawienie ognia – światła duchowego. W tym niespotykanym ujęciu tematu połączył Wyspiański elementy swojskie, umożliwiające wiernym bliski kontakt modlitewny, takie jak chłopska fizjonomia Marii, jej strój – ludowy serdak przybrany koralami, a także nawiązanie do upowszechnionego typu rafaelowskiego – z inspirowanym teoriami hermetycznymi ukazywaniem wstąpienia ducha w materię i jej wydźwignięcie do poziomu boskiego.

tekst: Dorota Suchocka

  AUDIODESKRYPCJA
  dla osób z dysfunkcją wzroku

The Virgin Mary with Child, 1896
design of polychrome for the Franciscan Church in Kraków
pastel, paper on cardboard, 484 × 97

Stanisław Wyspiański was one of the most original and versatile artists of Modernism. He expertly expressed himself in multiple fields of the visual arts and was also a poet and playwright. He was a painter, draughtsman, he worked with pastels, church polichromy and stained glass windows. He not only designed but also frequently prepared documentation for the works and their reconstructions.
Virgin Mary with Child is a fragment of a design of the polichromy for the Franciscan Church in Kraków, meant for the southern wall of the chancel. It represents the Virgin of the Book of Apocalypse, the Queen of Heavens. Madonna and Child are shown on a background of lush larger-than-life dahlia flowers, a symbol of the Sun and Light, which stand out against the navy-blue backdrop. The figures’ heads, covered as if by a large scarf that assumes the form of a brown-and-lilac coat in the lower section, are surrounded with haloes. The image illustrates the words of the Book of Revelation by St. John: “And a great sign was seen in heaven: a woman arrayed with the sun, and the moon under her feet, and upon her head a crown of twelve stars.” The upper part of the figure of the Virgin Mary and the Child is surrounded by a fiery conch, around which there is a ring of twelve stars that make up a luminous glory. Above, two girls hold a crown over Mary’s head. Through its fiery shape the crown implies fire, or a spiritual light. This extraordinary handling of the subject uses ordinary elements that facilitate the faithful’s close contact in prayers – Mary’s peasant physiognomy and her attire – a folk tunic adorned with corals. It combines these elements with Raphael’s popular rendition of the Virgin Mary, showing spirit entering matter and permeating it with divine characteristics, inspired by hermetic theories.